شفقنارسانه_ شبکههای اجتماعی خارجی پرطرفدار در ایران دو نکته در خود دارند که کمتر به آنها توجه میشود. نکته اول، بیمعنا بودن منطق فیلترینگ آنهاست. وقتی افراد با فیلترشکن وارد تلگرام، واتساپ و اینستاگرام میشوند بنابراین فیلترینگ آنها کارکردی برای موافقان فیلتر ندارد. فیلترینگ یا مسدودکردن شبکههای اجتماعی در عمل اتفاق نمیافتد و فقط سرعت وصلشدن به آنها را کم کرده است، وگرنه چه کسی را در اطراف خود میشناسید که از زمان فیلترینگ این شبکهها نتوانسته به آنها دسترسی داشته باشد.
پس اصرار به فیلترینگ یک سماجت فرسایشی است که برای مخالفان شبکههای اجتماعی نتیجهبخش نیست و بهتر است روی آن حساب نکنند. اگر هم با کاهش سرعت اینترنت بخواهند دسترسی به پیامرسانها با فیلترشکن را سخت کنند، سایر بسترهای وابسته به اینترنت دچار مشکل میشود.
نکته دوم مربوط به ذات بینالمللی تلگرام و اینستاگرام است. اگر کاربران ایرانی از این دو رسانه رضایت دارند به این دلیل است که از طریق کانالها و گروههای تلگرام و صفحات اینستاگرام کاربران کشورهای دیگر، میتوانند وارد دنیای خارج شوند، زبان انگلیسی خود را تقویت کنند و در فضای مجازی به کشورهای دیگر سفر کنند. بنابراین مزیت بینالمللی بودن موجب شده است تا تلگرام و اینستاگرام چندین قدم از شبکههای اجتماعی ایرانی پیش باشند.
مردم ما به کسب اطلاعات از دنیای خارج علاقه دارند و تلگرام و اینستاگرام این فرصت را برای آنها فراهم کرده است. از سوی دیگر، رها بودن فضای مجازی نیز نکتهای منطقی است، اما راه حل آن نباید این باشد که به دلیل بیاخلاقی فرهنگی یا هنجارشکنی سیاسیِ چند صد نفر، دسترسی آسان میلیونها نفر به تلگرام و اینستاگرام سخت شود.
حال بماند که با وجود فیلترینگ، برخی شخصیتهای حقوقی و دولتی هنوز در تلگرام، اینستاگرام و توئیتر کانال و صفحه دارند که مثل پاشیدن نمک به زخم مردم است که چرا مسئولانی که از خطرات شبکههای اجتماعی برای مردم حرف میزنند، خودشان یا دستگاههای تحت مدیریتشان در شبکههای اجتماعی فعال هستند.
در دنیای پیشرفته فنآوری و مجازی، مرزهای فیلتر بستهشدنی نیست. بنابراین نباید به استناد اعتراضات سیاسی و امثالهم، عده زیادی را از مزایای شبکههای اجتماعی محروم کرد. این با شعارهای کشور همخوانی ندارد. یعنی وقتی گفته میشود«باید از تهدیدها فرصت بسازیم»، یک نمونه از این شعار باید درباره شبکههای اجتماعی به عمل تبدیل شود، نه اینکه تر و خشک را به دلیل نداشتن راه حل بسوزانند.
*سعید درویشی کارشناس رسانه