شفقنا رسانه- انتخاب اعضای یک تحریریه بر مبنای اصول حرفه ای یک اصل مهم است که مدیران یک رسانه باید به آن توجه ویژه ای داشته باشند. با توجه به اینکه سردبیران نقش مستقیمی در اقتصاد یک رسانه و جذب مخاطب و اثرگذاری رسانه دارند، مکانیسم انتخاب و تغییر سردبیران باید مبتنی بر اصول و ویژگی های حرفه ای باشد. اما مهم ترین ویژگی های انتخاب یک سردبیر چیست؟ اکبر منتجبی سردبیر روزنامه سازندگی تجربه کاری و اشراف داشتن به تمام حوزه های خبری را از مهم ترین ویژگی های یک سردبیر می داند و می گوید: در رسانه های بزرگ دنیا، تجربه حرف اول را می زند و بیشتر سردبیر رسانه های دنیا به نوعی ۵۰ سال به بالا هستند. چون معتقدند سردبیر باید عقبه ای از دانش، فرهنگ، ادبیات، اقتصاد و…. داشته باشد.متاسفانه در ایران به تجربه، کمترین اهمیت را می دهند و در این رسانه ها معمولا تجربه سردبیری لحاظ نمی شود و بیشتر بر اساس گرایشات سیاسی است.
منتجبی با اشاره به اینکه تغییر سردبیران اغلب در رسانه های حکومتی و دولتی رخ می دهد، به شفقنا رسانه می گوید: در اینگونه رسانه ها سعی بر این است که فردی به عنوان سردبیر انتخاب شود که از لحاظ موضع سیاسی به آن گرایش حاکم نزدیک تر باشد. در این رسانه ها معمولا تجربه سردبیری لحاظ نمی شود و بیشتر بر اساس گرایشات سیاسی است. گرایش های سیاسی در کشور ما بر حرفه ای بودن ارجح است و متاسفانه تعهد مهم تر از تخصص است.
او ادامه می دهد: این نوع اتفاقات تنها به حوزه رسانه و یک گرایش سیاسی اختصاص ندارد و در بسیاری از بخش ها مدیران کمتر به تخصص و حرفه ای گری افراد بها می دهند. به همین خاطر بسیاری از افراد بر مبنای شایسته سالاری انتخاب نمی شوند.
منتجبی با تاکید بر اینکه در انتخاب یک سردبیر باید مراحل خاصی طی شود، توضیح می دهد: سردبیر شدن یک روندی دارد که طی آن فرایند باید حتما در منصب سردبیری قرار بگیرد. اما متاسفانه به دلیل بی اعتمادی ذاتی مدیران و توهم توطئه، افرادی را انتخاب می کنند که به این مدیران تعهد داشته باشند و به نوعی در کار آنها سنگ اندازی نکنند. اینجاست که در رسانه های ما مکانیسم انتخاب سردبیر بر اساس اصول استاندارد صورت نمی گیرد.
این فعال رسانه ای با توضیح درباره ویژگی های سردبیران بیان می کند: یک سردبیر باید در حوزه رسانه حداقل ۲۰ سال تجربه کار داشته باشد و به تمام حوزه ها اشراف نسبی داشته باشد و مهم ترین اتفاقات حوزه ها را بشناسد. اشراف داشتن به حوزه ها به این خاطر است که سردبیر بتواند تیتر یک را انتخاب کند و به دنبال آن برای مهم ترین موضوعات جامعه، سوژه تعیین کند، خبرنگار اعزام کند و برای آن طرح خوبی در نظر بگیرد و عکاس هایی را مأمور پوشش آن اتفاق مهم در نظر بگیرد.
منتجبی با اشاره به وضعیت سردبیران دنیا و اصولی که آنها در نظر می گیرند، می گوید: در رسانه های بزرگ، تجربه حرف اول را می زند و بیشتر سردبیر رسانه های دنیا به نوعی ۵۰ سال به بالا هستند. چون معتقدند سردبیر باید عقبه ای از دانش، فرهنگ، ادبیات، اقتصاد و…. داشته باشد. از طرفی دیگر علاوه بر شناخت سردبیر از افراد سرشناس باید کارشناسان هم شناختی از سردبیر داشته باشند تا حاضر به همکاری با آن رسانه باشند. باید همگی بر این موضوع واقف باشیم که طراز سردبیر در رده بالایی چون وزیر است.
او ادامه می دهد: متاسفانه در ایران به تجربه، کمترین اهمیت را می دهند و به نوعی گویا افرادی که از رسانه های دیگر شکست می خورند، شانس بیشتری برای انتخاب سردبیر در رسانه ای دیگر پیدا می کنند. به نظرم سردبیر حرفه ای به دنبال باج دادن نیست و خبر را سانسور نمی کند. سردبیر غیر حرفه ای به اخبار جهت می دهد و اخبار منفی را نادیده می گیرد.
این فعال رسانه ای در پایان با توضیح درباره نقش سردبیر در توسعه و نوآوری رسانه به سرمایه مالی مدیر اشاره می کند و می گوید: هر چند توسعه و نوآوری در رسانه می تواند به نوع سردبیر ارتباط داشته باشد، اما مهم ترین دلیل این اتفاق به سرمایه مالی و بودجه آن رسانه بر می گردد. وقتی سرمایه ندارد طبیعی است که نوآوری زیادی ندارد. زمانی دست سردبیر برای نوآوری در یک رسانه باز است که در بخش پولی محدودیت نداشته باشد چه در به کارگیری نیروهای متخصص، چه در حوزه مدیا…و به نوعی این بخش کاملا در اختیار مدیر و ناشر روزنامه است.
او ادامه می دهد: در بسیاری از رسانه ها با توجه به بودجه های کلان شاهد هستیم که در آن رسانه خبری از خلاقیت نیست، خب آن رسانه حتما باید یک ریشه یابی انجام دهد. این مسأله را هم باید در نظر بگیریم که مشکلات مالی در رسانه خصوصی خود را نشان نمی دهد، چرا که مخاطب از یک رسانه که بودجه های کلان می گیرد، انتظار دارد مطالب خوبی به مخاطب تحویل دهد. هر چند من بارها تاکید کرده ام که ما با بحران خلاقیت در سردبیری روبرو شده ایم و باید به فکر چاره ای برای این مسأله مهم باشیم.
