شفقنا رسانه- اخبار قتل کارگردان سینما در هفته گذشته چون بمب خبری در همه رسانه ها منعکس شد. خبری که سوای ارزش های خبری، می تواند پیامدهای زیادی برای افکار عمومی داشته باشد. اما با توجه به نوع حادثه و جریحه دار شدن افکار عمومی نسبت به این ماجرا، عملکرد رسانه های رسمی در پوشش این پرونده خبری چگونه بود؟مجید رضاییان استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه ژورنالیسم می گوید: رسانه ها در این زمینه نتوانستند ابتکار عمل را به دست بگیرند، یعنی به خود حادثه پرداختند، اما دلایل آن را مطرح نکردند. به نظرم بیشتر به صورت حادثه وار به این پرونده نگاه داشتند تا اینکه بخواهند نگاه فرهنگی به آن داشته باشند و اخلاقی برخورد کنند. در این گونه مواقع ابتکار عمل، چرخه این نوع حوادث است که متاسفانه رسانه های ما همپا یا عقب تر از حادثه حرکت کردند. در حالیکه رسانه باید جلوتر از حادثه پیش برود.
رضاییان در ابتدای صحبت های خود، چندین اصول را به رسانه ها متذکر می شود و به شفقنا رسانه می گوید: در این حوادث باید چند مسأله را در نظر گرفت. به جای اینکه به حادثه بپردازیم، باید به آموزش پرداخت. به همین دلیل گفته می شود که توجه به بهداشت روانی مخاطب در حوادث تلخ، یکی از وظایف جدی روزنامه نگاران است. خبرنگاران باید توجه داشته باشند که با تکرار انتشار چنین اخباری، به عادی سازی چنین حادثه تلخی در جامعه دامن نزنند.
نویسنده کتاب«شیوه نامه روزنامه نگاری» توصیه می کند: رسانه ها باید این نوع حوادث را از منظر کارشناسان حوزه روانشناسی، جامعه شناسی، اقتصادی، فرهنگی و ..جویا شوند و اظهار نظر آنها، باید تیتر اصلی خبرهایشان شود. باز هم تاکید می کنم که در اینجا بهداشت روانی مخاطب را باید در نظر بگیریم و از لابلای حادثه به آموزش توجه کنیم. مثلا ما در اخبار دیدیم که گفته شد متهم از نظر جسمانی و عقلانی سالم بوده، اما آیا همان فرد متهم، روان سالمی هم دارد؟! منظورم این است که خبرنگار و رسانه در این نوع حوادث، باید از ابعاد مختلف به موضوع نگاه و آن را ریشه یابی کند.
رضاییان با اشاره به اینکه پرونده «بابک خرمدین» می توانند سرنخ های زیادی به خبرنگاران بدهد، توضیح می دهد: دقت کنیم که در این حادثه، علامت سوال های زیادی وجود دارد، مثلا با وجود ادعای متهم در قتل داماد و دختر خود، چرا کسی تا الان از این کار مطلع نشده است؟ یا با وجود چنین اتهاماتی، یک پدر و مادر چطور به راحتی به اقدامات ناشایست خود اقرار می کنند؟ و…. به نظرم نباید مسأله را به صورت ساده مطرح کرد. رسانه ها می توانند این دست سوال ها را تعقیب خبری کنند. یعنی برای آن اطلاعاتی را در نظر بگیرندتا دلایل مسأله روشن شود و در حد یک تکمیل خبری، یک گزارش تکمیلی منتشر شود که ابهامات و به پرسش های حادثه پاسخ داده شود. اما همین مسأله و گزارش هم باید نوعی آموزش برای افکار عمومی باشد. یعنی رسانه ها از طریق پیگیری خبری که از این حادثه کسب می کنند، می توانند سوژه های زیادی برای آموزش به مخاطب خود در نظر بگیرند و بر روی آن کار کنند.
این مبدع سبک « روزنامه نگاری تحلیلی» ادامه می دهد: ما به جز این راه، چاره ی دیگری نداریم و اگر غیر از این عمل کنیم به جای اینکه خدمت کرده باشیم به روح و روان مخاطب لطمه زدیم. روزنامه نگار به جز اطلاع رسانی، وظیفه آموزش هم دارد.
رضاییان با انتقاد به عملکرد رسانه ها در پرونده «بابک خرمدین» می گوید:رسانه ها در این زمینه نتوانستند ابتکار عمل را به دست بگیرند، یعنی به خود حادثه پرداختند، اما دلایل آن را مطرح نکردند. به نظرم بیشتر به صورت حادثه وار به این پرونده نگاه داشتند تا اینکه بخواهند نگاه فرهنگی به آن داشته باشند و اخلاقی برخورد کنند.
او بیان می کند: در این گونه مواقع ابتکار عمل، چرخه این نوع حوادث است که متاسفانه رسانه های ما همپا یا عقب تر از حادثه حرکت کردند. در حالیکه رسانه باید جلوتر از حادثه پیش برود.
یکی از انتقادات مطرح شده در این پرونده، مصاحبه و انتشار عکس و فیلم های زیاد از متهمین است. آیا انعکاس چنین فیلم ها و اظهار نظرهایی به این گستردگی در رسانه ها درست است؟ رضاییان پاسخ می دهد: قطعا این یک ایراد است. متهمی که هنوز دادگاهی برایش تشکیل نشده، دلیلی ندارد که تا این حد و به راحتی مصاحبه و حرف بزند. حتی اگر صحبت ها و ادعاهای متهم اعتبار داشته باشد، کسانیکه صحبت های او را منتشر و منعکس می کنند باید برای خود حد و حدود و مسئولیت در نشر این اظهار نظرها قائل شوند. هر چند که متهم تا الان به جرم خود اذعان کرده، اما برای همه این صحبت ها قاضی و دادگاه وجود دارد مراحل قضاوت و بررسی به عهده قاضی است. انعکاس این صحبت ها به صورت یک طرفه و به این گستردگی قطعا اشتباه و ایراد است.