شفقنا رسانه- علیرضا دباغ، مدرس دانشکده خبر با اشاره به اهمیت برنامه ریزی فرهنگی برای استفاده از ظرفیت های فضای مجازی در بحران، بخشی از دغدغه های دولت در زمینه اثرات منفی شبکه های اجتماعی را در بحران ها موجه دانست اما تأکید کرد که تکیه بر نقاط ضعف شبکه های اجتماعی نباید عاملی برای نفی توانمندی های فضای مجازی در زمینه سازی فرهنگ عمومی و فرهنگ مردمی در مهار بحران ها شود چراکه بی توجهی به ظرفیت فضای مجازی و فرهنگ مردمی خود به عنوان عملیات روانی موفق دشمن محسوب می شود.
به گزارش شفقنا رسانه، علیرضا دباغ، مدرس دانشکده خبر در همایش ملی مجازی «پاندمی کرونا و پدافند غیرعامل» با اشاره به تعاریف مختلف فرهنگ، فرهنگ مردمی و فرهنگ عمومی را دو بخش مغفول مانده در تصمیم گیری ها و سیاستگذاری بحران در کشورمان عنوان کردند و گفت: فرهنگ مردمی یعنی فرهنگـی کـه از مـردم نشأت می گیرد و مقدّم بر رسانه های جمعی اسـت. فرهنگ عمومی حوزهای از نظام فرهنگی جامعه است که پشتوانه آن اجبار قانونی و رسمی نیست، بلکه تداوم آن در گرو اجبار اجتماعی اعمال شده از سوی آحاد جامعه و تشکل ها و سازمان های غیردولتی (غیررسمی) است. برخلاف حوزه فرهنگ رسمی که در نهایت، اجبار فیزیکی از آن حمایت میکند، حوزه فرهنگ عمومی عمدتاً بر پذیرش و اقناع استوار است و عدم پایبندی به آن، مجازات به معنای حقوقی کلمه، را در پی ندارد. به عبارت دیگر عدم توجه به فرهنگ عمومی در تقابل مردم ـ دولت مفهوم پیدا میکند و این مسأله در مواقع بحرانی به بحران در بحران میانجامد.
او با اشاره به نفوذ شبکه های اجتماعی در میان اقشار مختلف جامعه و تکیه فرهنگ عمومی به فضای مجازی، به خصوص در میان جوانان و نوجوانان، به اهمیت عناصر مختلفی مانند شعر، فیلم، موسیقی، عکس و محتواهای موجود در شبکه های اجتماعی در حوزه فرهنگ مردمی پرداخت و عدم توجه حکمرانان به اهمیت این عناصر را عامل اصلی اختلاف دولت-مردم در بزنگاه های حساس و بحرانی دانست.
دباغ به محصولات فرهنگی نظیر فیلم سینمایی«شیوع» و کتاب «آخر اکتبر» اشاره کرد که از سال ها و ماه ها قبل از شیوع کرونا در جهان بر فرهنگ عمومی تأثیر گذاشته بودند و در آن به پیش بینی پاندمی بیماری مرموزی نظیر کرونا پرداخته بود. او ضمن اشاره به نمونه جالبی از نفوذ رسانه ای مانند کتاب در افکار عمومی غرب، چگونگی پدیداری شایعه در این جوامع را تحت تأثیر عوامل مؤثر در فرهنگ عمومی معرفی کرد و گفت: در حوزه کرونا یکی از شایعاتی که در کل جهان رواج پیدا کرد و نشأت گرفته از همین فرهنگ مردمی است، بحث ساختگی بودن و برنامه ریزی شده بودن، کرونا است. با توجه به این که این کتاب چند ماه قبل از شیوع کرونا نوشته شده و به نوعی کرونا را پیش بینی کرده بود این موضوع توانست همان شایعات را تایید کند.
این مدرس دانشکده خبر با اشاره به اهمیت برنامه ریزی فرهنگی برای استفاده از ظرفیت های فضای مجازی در بحران، بخشی از دغدغه های دولت در زمینه اثرات منفی شبکه های اجتماعی را در بحران ها موجه دانست اما تأکید کرد که تکیه بر نقاط ضعف شبکه های اجتماعی نباید عاملی برای نفی توانمندی های فضای مجازی در زمینه سازی فرهنگ عمومی و فرهنگ مردمی در مهار بحران ها شود. چراکه بی توجهی به ظرفیت فضای مجازی و فرهنگ مردمی خود به عنوان عملیات روانی موفق دشمن محسوب می شود.
به گزارش شفقنا رسانه، او در ادامه نظریه مشارکت اجتماعی را مطرح کرد و در توضیح آن گفت: رسانه های آنلاین مشارکتی همراه با اشتراک گذاری اخبار، عکس ها و ویدیوها با فرآیند نظر دهی، یک عموم مطیع سراسری به وسیله وب سایت های خود ارائه میدهند. دو جنبه ی کلیدی این رسانه های نوین مفهوم «جامعه» و «همکاری» است که نباید در زمینه فرهنگ عمومی مغفول واقع شود و دولت هایی در کنترل جامعه و بحران ها موفق اند که به این موضوع نیز توجه و انعطاف لازم را مبذول دارند.
دباغ ضمن ذکر نمونه هایی درباره بحث چالشهای کرونا از منظر حکمرانی فضای مجازی در ایران به بیان بخش موجه این دغدغه ها پرداخت و عنوان کرد: انتشار اطلاعات غلط در حوزه سلامت و بهداشت از سوی کاربران با احساس مسئولیت اجتماعی اما بدون دانش و سواد رسانه ای، انتشار آمار و اطلاعات کذب به دلیل عدم اعتماد به سیستم رسمی اطلاع رسانی دولت، به کارگیری اجتناب ناپذیر فیلترشکن های مختلف از سوی دانش آموزان برای امکان استفاده آموزشی و شرکت در کلاس ها، شیوع بد افزارهای مختلف در تلفن های همراه ایرانیان در پی استفاده از فیلترشکن برای دستیابی به تلگرام و… از این موارد هستند.
او افزود: حکمرانی موفق به خصوص در حوزه فرهنگ عمومی بدون توجه به خواست مردم امکان پذیر نخواهد بود و در اینجاست که نقش رسانه ها اعم از رسانه های سنتی و جدید خودنمایی می کند. اگر به تقویت بنیه ملی در مهار بحران ها علاقمندیم باید به فرهنگ و خواست عموم که در رسانه های مستقل و شبکه های اجتماعی نمود می یابد توجه کرد زیرا هر زمان که حکمرانی ارتباطات با مردم فاصله بگیرد، رسانه های بیگانه و معاند میتوانند به شدت در افکار و اندیشه های مردم تأثیر بگذارند و جریان اطلاع رسانی را بدست بگیرند.
دباغ به گزارش ایسپا در اسفند ۹۸ به عنوان نمونه ای از شکاف بین دولت-مردم در بحران کرونا اشاره کرد و گفت: براساس این گزارش ۸۹.۴ درصد مردم ایران موافق قرنطینه شدن شهرهایی که ویروس کرونا در آنها شیوع بیشتری دارد هستند. ولی دولت برعکس آن عمل کرد و در برابر قرنطینه شهرها مقاومت کرد.
او بحث شکاف بین دولت-مردم در بحران کرونا، بحث بحران بی اعتمادی در بین مردم و حتی برخی مسئولان نظام به آمار کرونا در چین و ایران را از موضوعاتی دانست که بر فضای کلی این بخش سایه انداخته و همچنین نارضایتی شدید مردم و برخی مسئولان نظام به سیاست های دولت روحانی و عدم شفافیت ساختار سیاسی کشور و تردید در مورد عدم قرنطینه را از دیگر نکات مهم خواند.
به گزارش شفقنا رسانه، دباغ ضمن تاکید بر فضای مجازی به تهدیدهای بحران کرونا اشاره و عنوان کرد: لغو شدن تمام مراسم فرهنگی و آیین های ملی و مذهبی در سطوح اجتماعی و عدم تخلیه روانی مصیبت دیدگان و فضای سنگین حاکم بر اجتماع، عدم برنامه ریزی رسانه های دیگر به خصوص رادیوو تلویزیون برای سرگرمی سازی و در نتیجه استفاده افراطی و اعتیاد گونه از شبکه های اجتماعی توسط اقشار مختلف مردم، افزایش درگیری و خشونت خانگی به دلیل خانه نشینی بخشی از نیروی کاری جامعه و پیامدهای بد اقتصادی آن، ضعف سخت افزاری و نرم افزاری در آموزش مجازی، بروز اشکالات جدی در آموزش دانش آموزان و دانشجویان، ایجاد شکاف طبقاتی بین کودکان و نوجوانان اقشار مرفه با اقشار متوسط و پایین جامعه در استفاده از امکانات فرهنگی و آموزشی دیجیتال، بی توجهی دولت و مجلس به این مسائل فرهنگی و پیوند مشکلات اقتصادی و فرهنگی جامعه به گرایش های سیاسی و کشاندن مسأله مهمی مانند شبکه های اجتماعی و فضای مجازی به نزاع های جناحی و سلیقه های طیف خاصی از صاحبنظران با نفوذ، پاشنه آشیل تصمیم گیری های کلان کشور در حوزه فرهنگ عمومی است.
او همچنین در بخش فرصت ها نیز به ایجاد چالش های شادمانی در برابر فضای غم انگیز بیمارستان ها مانند رقص و دابسمش های خوانندگی و.. ، استفاده از روحیه شوخ طبعی در فضای مجازی، استفاده از ظرفیت شبکه های اجتماعی مانند واتس آپ برای صله رحم و آموزش در فرهنگ عمومی اشاره کرد.