شفقنا رسانه– شنیدن خاطرات اصحاب رسانه از زمان ورودشان به عرصه خبررسانی علاوه بر بازتابی از چالشها و مسائل آنان در زمان خود، میتواند تجربهای وزین برای نسل جدید خبرنگاران باشد تا از زوایای دیگری به کار رسانهای نگاه کنند و آن را به کار بگیرند. این تجربه علاوه بر بهرهگیری خبرنگاران، میتواند برای مدیران رسانهای هم کاربرد داشته باشد تا با نگاهی به نقاط ضعف و قوت رسانه خود، در راستای اصلاح و انتشار مطالب اثرگذار قدم بردارند.
این بار شفقنا میزبان اسرافیل عبادتی از فعالان رسانهای بود. عبادتی که در حال حاضر مدیرمسئولی روزنامه کاروکارگر را بر عهده دارد، در بیان ارزیابی وضع موجود رسانهها به شفقنا رسانه میگوید: اثرگذاری محتوای رسانه بر اساس کیفیتش تعریف میشود. به همین دلیل اگر بخواهیم مخاطب را راضی نگهداریم باید مطالبی منتشر کنیم که نیاز مخاطب و مطلوب او باشد، در غیر این صورت رسانه به اهداف خود نمیرسد. وقتی در رسانه مقاله، یادداشت و یا گزارشی درباره موضوعی خاص مینویسید، شما قصد دارید که بر روی رفتار مردم تأثیر بگذارید. به همین دلیل اگر رسانه تولید محتوای مناسبی داشته باشد، حتماً این تأثیرگذاری بر روی رفتار مردم رخ میدهد ولی اگر نامناسب و تکراری باشد، اثرگذاری صورت نمیگیرد. متأسفانه اکثر روزنامهها کارشان بازنشر اخبار تکراری و سوخته است. به عبارتی اخباری را که امروز در رسانهها و فضای مجازی کار میشود، روزنامهها فردا دوباره آن را به خورد مخاطب میدهند. هرچند برخی از یادداشتهایشان هم نکات علمی و حرفهای ندارند.
او در ادامه به بیان ویژگیهای محتوای مناسب در رسانهها میپردازد و میگوید: محتوایی مناسب است که نیاز مخاطب، سن او، تحصیلاتش، شرایط فعلی جامعه اعم سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و … را در نظر بگیرد، در غیر این صورت مخاطب پسند نیست.
همواره این نقد وجود دارد که رسانه های چاپی بیشتر مسئول محور هستند و سخن مردم در آن ها کمتر دیده می شود. عبادتی در این باره می گوید: این مسئله برای برخی از رسانهها صدق میکند. برخی از رسانهها، رسانه حزب هستند. به همین دلیل بیشتر مطالبشان بر اساس نظرات سازمان و حزبشان منتشر میشود. اگرچه ممکن است به نیازها و نظرات مردم هم بپردازند ولی هدف اولیهشان پیشبرد اهداف حزب است. در نشریات خصوصی هم گاهی نظرات مسئول مربوطه به نظر خبرنگار یا مردم میچربد. بهعنوانمثال کارگری به روزنامه کاروکارگر مراجعه میکند و میگوید که اخراج شده و چند ماهی هم حقوق نگرفته است. پرداختن به این مشکل در روزنامه کاروکارگر که مسئولیتش انعکاس صدای قشر کارگر است هم تا حدی نزد مردم و مسئولان تأثیرگذار است. این در حالی است که برخی از نشریات و رسانهها اثرگذاریشان بیشتر است و اگر این خبر را کار کنند، برد بیشتری دارد، ولی میبینیم که به نیاز مخاطب توجه نمیشود و بیشتر نیازها و سیاستهای نشریه خود را مورد توجه قرار میدهند.
مدیرمسئول روزنامه کاروکارگر ضمن اشاره به اینکه گاهی خط قرمزها آنقدر برای رسانهها پررنگ میشوند که نمیتوان هر مطلبی را منتشر کرد، میگوید: وقتی در ایلنا بودم برای هر مسئله کوچکی به دادگاه احضار میشدم، این در حالی بود که ما در رسانه، رسالت خبری خود را انجام میدادیم. یکبار در خبرگزاری خبری با این تیتر که «مرغ ۸ هزار تومان شد» کار کردیم. شاید باورتان نشود ولی من برای این خبر احضار شدم.
او ادامه میدهد: در چنین شرایط و خط قرمزهایی چگونه میتوان نیاز مخاطب را برآورده کرد؟ شما اگر به کورههای آجرپزی و مناطق پایین بروید، میبینید که بر سر در نانواییها زدهاند «نسیه نمیدهیم». این یعنی وضع مالی مردم این منطقه خیلی بد است و… . شرایط در خیلی جاها بهگونهای است که خبرنگار و رسانه نمیتواند به آن بپردازند، درصورتی که رسالتشان پرداختن به این مسائل و مشکلات مردم است و مسئولین هم باید از اطلاعرسانی مسئولانه رسانه استقبال میکردند و اقدامات لازم را انجام میدادند. ولی متأسفانه تا میخواهیم به این مشکلات بپردازیم میگویند علیه دولت و حاکمیت سیاه نمایی کردید.
عبادتی معتقد است که درصد زیادی از برآورده نشدن نیازهای مخاطب، به علت همین خط قرمزهاست و درصدی هم سلیقهای و به حوزه تخصصی آن رسانه برمیگردد. او میگوید: این خط قرمزها سبب میشود تا تیراژ روزنامهها کاهش پیدا کند. اگرچه دلایل دیگری هم در کاهش تیراژ دخیل هستند بااینحال وقتی من نیاز مخاطب را برآورده نکنم، طبیعتاً رغبتی برای خریدن و خواندن روزنامه در او ایجاد نمیشود.
مدیرمسئول روزنامه کاروکارگر به بیان مؤلفههای موردنیاز برای جذب مخاطب میپردازد و میگوید: برای جذب مخاطب چند نکته خیلی مهم است. اول از همه محتوا باید برای مخاطب مفید و از لحاظ خبری، علمی و… دارای ارزش باشد. در نشریات چاپی تحلیل، مقاله و یادداشت روز با محورهای مهم روز میتواند مخاطب را جذب کند. به عبارتی انتشار خبر روز گذشته توسط روزنامهها فاقد ارزش خبری است و روزنامه بهجای خبر صرف باید به چرایی و تحلیل آن خبر بپردازد. دسترسی مخاطبان به نسخه الکترونیکی روزنامه هم میتواند در جذب او به خواندن روزنامه اثرگذار باشد.
عبادتی به بیان توصیههای برای روزنامهها جهت ماندگاری در آینده میپردازد و میگوید: رسانه علاوه بر تولید محتوای مؤثر و مفید و استفاده از نیروی انسانی مؤثر و کارآمد باید تلاش کند تا بنگاه خود را درآمدزا کند. از طرفی روزنامههای چاپی باید علاوه بر داشتن سایت اینترنتی فعال، در شبکههای اجتماعی و پیامرسانها هم حضور مؤثر و فعالی داشته باشند. علاوه بر آن باید برای تقویت زیرساختهای فنی هزینه و از تکنولوژی پیشرفته استفاده کنند. اینکه حاکمیت تلگرام را فیلتر میکند، نتیجهاش محرومیت از همه اطلاعات، بیاعتمادی مردم، روی آوردنشان به رسانههای خارجی و… میشود.
اثرات کرونا بر روی زندگی و کار قشر کارگر نمود چشمگیرتری داشت، عبادتی در پاسخ به این سؤال که چقدر تلاش کردهاند تا روزنامه کاروکارگر در این ایام صدای این قشر آسیبپذیر باشد، میگوید: گاهی برخی از کارگران به دفتر روزنامه مراجعه میکنند و از مشکلاتشان میگویند، خیلی وقتها این مشکلات فردی است و در روزنامه درج نمیشود اما گاهی برخی از مشکلات عام هستند و پرداختن به آنها در روزنامه مستلزم شرایطی خاص است. به همین دلیل سعی میکنیم در گفتگو با مسئول مربوطه و در لابهلای صحبتها این مشکلات را هم مطرح کنیم تا به بررسی آن بپردازند. در پرداختن به مشکلات کارگران باید عوارض و پیامدهای آن را هم بر روی زندگیشان بسنجیم، به عبارتی باید با احتیاط و هنرمندانه مشکلات را مطرح کنیم تا اثر معکوس نداشته باشد. در حال حاضر مراجعهکننده ما برای بیکاری خیلی زیاد شده است و متأسفانه رسیدگیکننده هم نیست. تحریم یکطرف داستان و کرونا طرف دیگر آن سبب بیکاری خیلی از کارگران کارخانهها شدهاند. بارها در جلسات با مسئولان گفتم که هزینه ایجاد یک شغل جدید برای این افراد خیلی بیشتر از نگهداشتن این شغلشان میشود. نیاز است تا کارشناسان برای حل این مسئله راهکار دهند و دولت به سخنرانی صرف اکتفا نکند.
او میگوید: اگر رسانهها در درج خبر آزاد بودند و خط قرمزها و سایه تهدید بالای سرشان نبود نهتنها تغییرات اساسی رخ میداد بلکه مردم اعتمادشان نسبت به رسانههای داخلی برمیگشت.
عبادتی در پایان روایت می کند: یکبار با چند نفر از اعضای کانون بازنشستگان در دفتر روزنامه جلسه داشتیم و در آخر بهقصد شوخی با مهمانها گفتم عکاس چند عکس از ما بگیرد تا فردا عکستان را به صفحه اول بیاوریم. یکی از این کارگران خندید و گفت «دلت خوش است که روزنامه داری؟ تو هرروز از محجوب تشکر میکنی و محجوب از تو».