شفقنا رسانه- یک روزنامه نگار پیشکسوت حوزه محیط زیست معتقد است که رسانه باید علاوه بر اطلاع رسانی به موقع درباره آتش سوزی جنگل ها به بررسی این مسئله بپردازد که چرا هر سال شاهد این آتش سوزی ها هستیم، چگونه می توان با اتفاقات مشابه مقابله و از وقوع دوباره آن ها جلوگیری کرد و یا در صورت وقوع چگونه می توان کمک کرد و تجهیزات فراهم کرد. او می گوید: با وجود آنکه خبرنگاران دلسوز حوزه محیط زیست لحظه به لحظه ماجرا را پیگیری و اخبار آن را منعکس می کنند اما کمتر به سراغ این مطالبه اصلی و بزرگ می روند که چرا نهادهای مسئول که ملزم به اطفای حریق می شوند به موقع برای اطفای حریق وارد عمل نمی شوند؟ مطالبه دیگر تامین اعتبارات لازم برای مقابله با آتش سوزی در جنگل ها است که کمتر پیگیری شده است درحالی که اگر این مطالبات پیگیری می شد قطعاً هر سال بخش قابل توجهی از جنگل هایمان را از دست نمی دادیم.
اسدالله افلاکی روزنامه نگار پیشکسوت حوزه محیط زیست با اشاره به آتش سوزی هر ساله در مراتع و جنگل ها به شفقنا رسانه می گوید: هر سال در ایران شاهد آتش سوزی در جنگل ها و مراتع هستیم. براساس آمار فائو سالانه ۱۲ هزار هکتار جنگل در ایران تخریب می شود که بخش عمده آن به خاطر آتش سوزی است. عمده این آتش سوزی ها در جنگل های زاگرسی اتفاق می افتد. ۶ میلیون هکتار رویشگاه زاگرسی با گونه غالب بلوط در کشور وجود دارد که در ۳۰ میلیون هکتار پراکنده است. این رویشگاه ها که تامین کننده ۴۲ درصد آب شیرین کشور هستند هر ساله دچار آتش سوزی می شوند که ۹۵ درصد این آتش سوزی ها ناشی از عوامل انسانی و ۵ درصد هم ناشی از عوامل طبیعی است.
او ادامه می دهد: امسال تا ۱۲ خردادماه جاری حدود ۲۶۰ فقره آتش سوزی در رویشگاه های زاگرسی اتفاق افتاد که بنا به اعلام مسئولان سازمان جنگل ها اغلب این آتش سوزی ها در همان ساعات اولیه با مشارکت بی دریغ مردم و فعالان محیط زیست و تلاش های جنگلبانان و محیط بانان خاموش شد اما نتوانستند آتش در ۶ منطقه صعب العبور را مهار کنند چرا که مهار آتش در این مناطق نیاز به تجهیزاتی نظیر هواپیما و بالگرد دارد. نکته اینجاست که آتش سوزی در جنگل های ما قابل پیش بینی است و هر سال این اتفاق می افتد و در نتیجه با وقوع این آتش سوزی ها هر سال بخش قابل توجهی از جنگل هایمان از دست می رود.
با این حال رسانه ها چه نقشی می توانند داشته باشند؟ افلاکی پاسخ می دهد: براساس تبصره ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع، علاوه بر سازمان محیط زیست و سازمان جنگل ها، نیروهای لشکری هم ملزم به خاموش کردن آتش در جنگل هستند. ولی می بینیم که این مسئله یا دیر اتفاق می افتد و یا زمانی به کمک سازمان جنگل ها می آیند که کار از کار گذشته است. رسانه ها البته با وقوع آتش سوزی، به وظیفه خود عمل می کنند و با اطلاع رسانی به موقع ماجرا را منعکس می کنند. نکته ای که وجود دارد این است با وجود آنکه خبرنگاران دلسوز حوزه محیط زیست لحظه به لحظه ماجرا را پیگیری و اخبار آن را منعکس می کنند اما کمتر به سراغ این مطالبه اصلی و بزرگ می روند که چرا نهادهای مسئول از جمله نیروهای لشکری که ملزم به اطفای حریق می شوند به موقع برای اطفای حریق وارد عمل نمی شوند؟ مطالبه دیگر تامین اعتبارات لازم برای مقابله با آتش سوزی در جنگل ها است که کمتر پیگیری شده است درحالی که اگر این مطالبات پیگیری می شد قطعاً هر سال بخش قابل توجهی از جنگل هایمان را از دست نمی دادیم.
او می گوید: رسانه ها در زمینه اطلاع رسانی آتش سوزی جنگل ها به رسالت خود بخوبی عمل کردند به همین دلیل معتقدم که مشکل ما اطلاع رسانی نیست بلکه مشکل ما تعهداتی است که سازمان ها و نهادهای مربوطه باید انجام دهند و رسانه ها باید مطالبه گر این مسئله باشند.
افلاکی یادآور می شود: دفتر فنی و مهندسی سازمان جنگل ها بر اساس رصد و پایش های ماهواره ای، دو ماه پیش در نامه ای به مسئولان استان های زاگرسی نقاط بحرانی را معرفی و نسبت به بروز آتش سوزی هشدار می دهد و از آن ها می خواهد تا برای مهار آتش سوزی های احتمالی آماده باشند. ولی به دلیل کمبود امکانات هر سال شاهد چنین فجایعی هستیم.
این روزنامه نگار تاکید می کند: وزیر جهاد کشاورزی که سازمان جنگل ها و مراتع در حیطه مسئولیت وی قرار دارد باید تجهیزات و تامین نیروی انسانی و اعتبارات لازم برای مقابله با آتش سوزی در جنگل ها و مراتع را به عنوان یکی از اولویت های اصلی پیگیری کند و از تمام ظرفیت های این وزارت خانه برای دستیبابی به این هدف استفاده کند. از سوی دیگر رئیس سازمان محیط زیست هم که سکان هدایت محیط زیست کشور را در دست دارد باید با چانه زنی و رایزنی امکانات لازم را برای صیانت از جنگل ها و رویشگاه های طبیعی فراهم آورد نه اینکه مثل یک فعال محیط زیست از تنگناهای موجود گله کند.
افلاکی با تاکید دوباره بر تلاش های دلسوزانه خبرنگاران در انعکاس اخبار مربوط به آتش سوزی ها می گوید : شایسته است رسانه ها به سراغ کارشناسان با تجربه بروند و با آسیب شناسی بررسی کنند که نهادهای متولی حفاظت و صیانت از محیط زیست و جنگل ها تا چه اندازه به وظایف خود عمل کرده اند و با چه موانعی در اجرای وظایف خود مواجه بوده اند. آیا ضعف مدیریت مانع از صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی شده یا موانع دیگری آنها را از انجام تکالیف خود باز داشته است. تا زمانی که نقاط قوت و ضعف مشخص نشود و مطالباتی که به آن اشاره شد به جایی نرسد، هر سال با شروع گرما شاهد از بین رفتن جنگل ها خواهیم بود.
این روزنامه نگار پیشکسوت حوزه محیط زیست می گوید: تجارب جهانی خوبی درباره همیاری، مشارکت و کمک مردمی برای حفاظت از محیط زیست از جمله جنگل ها وجود دارد که رسانه می تواند آن ها را مطرح کند. به عنوان مثال در کشور کاستاریکا برای توسعه و احیای جنگل صندوقی تشکیل شده و براساس سازوکاری که شکل گرفته بخش ناچیزی از بهای فروش هر لیتر بنزین و گازوئیل به طور مستقیم به این صندوق واریز و به حفاظت از جنگل هایشان اختصاص می یابد. در ایران هم می توان از فروش هر مکالمه تلفن همراه، یا هر لیتر سوخت مقدار بسیار ناچیزی (۱۰ ریال) را به صیانت از جنگل ها اختصاص داد. یا با سازوکاری دیگر، اعتماد مردم به گونه ای جلب شود که کمک های مردمی به صندوقی برای حفاظت از محیط زیست و جنگل ها و مراتع واریز شود.
افلاکی از تشکل های مردم نهاد به عنوان یکی از مهم ترین عوامل حفاظت از محیط زیست نام می برد و می گوید: هر چند تشکل های مردمی امسال هم مثل سال های گذشته حضور جدی در مقابله با آتش سوزی ها داشته و ما شاهد مصدوم شدن و گاه جان باختن آنها بودیم اما رسانه ها باید با تبیین نقش تشکل های مردم نهاد، بستر لازم را برای حضور پررنگتر آنها فراهم کنند.
این روزنامه نگار پیشکسوت حوزه محیط زیست معتقد است که رسانه باید علاوه بر اطلاع رسانی به موقع درباره آتش سوزی جنگل ها به بررسی این مسئله بپردازد که چرا هر سال شاهد این آتش سوزی ها هستیم، چگونه می توان با اتفاقات مشابه مقابله و از وقوع دوباره آن ها جلوگیری کرد و یا در صورت وقوع چگونه می توان کمک کرد و تجهیزات فراهم کرد. او می گوید: رسانه باید بررسی کند که سمن ها چگونه می توانند وارد کمک شوند و چگونه می توان مشارکت های مردمی را جلب کرد. علاوه بر آن اصحاب رسانه باید به سراغ کارشناسانی بروند که از دانش و تجربه لازم برخوردار باشند و در کنار نقد های مشفقانه کارشناسان و صاحبنظران باید دیدگاه های مسئولان مربوطه هم منعکس شود. بخصوص رسانه ها باید در انتشار آمارهای مربوط به نابودی جنگل ها ناشی از آتش سوزی با دقت و وسواس عمل کنند و این آمارها باید مستند و قابل دفاع باشد. رسانه علاوه بر انعکاس نقاط ضعف باید به نقاط قوت هم اشاره کند. انتشار اخبار مربوط به تلاش های مردم، فعالان محیط زیست و نیز کارشناسان و محیط بانان و جنگلبانان زحمتکش که برای مقابله با آتش سوزی ها از جان خود مایه می گذارند از دیگر نکاتی است که باید در گزارش ها و اخبار به خوبی منعکس شود.