شفقنا رسانه- روزنامهها امسال با انتشار سالنامههایی تلاش کرده بودند تا با مروری بر وقایع و تحولات در سالی که گذشت، به تبیین و تحلیل اتفاقها بپردازند. البته به نظر می رسد این بار تمرکزشان بیشتر بر وقایع و رخدادهای قبل از شیوع کرونا ویروس در ایران بود و در آن ها از مهمترین بحران ایران و جهان که نیاز الان مخاطب است، خبری نبود. در این گزارش سعی شده تا با توصیف طرح و محتوای جلد مرور مختصری بر برخی از سالنامه های امسال داشته باشیم.
به گزارش شفقنا رسانه، روزنامه جام جم در ویژه نامه نوروزی خود با ارائه طرحی جنجالی و برجسته کردن رئیس صداو سیما بر روی جلد به استقبال سال نو رفت. انتخاب این طرح جنجالی علاوه بر اینکه فاقد جذابیت های بصری بود نکات مهمی را به مخاطب القا می کرد. به عبارتی این ویژه نامه با پوشاندن لباس رزم بر تن رئیس این سازمان، قصد داشت تا مظلوم نمایی صداوسیما را در برابر هجمه های دیگران از شبکه های اجتماعی گرفته تا رسانه های خارج نشین و… با وجود «کمبود بودجه»، «بی مهری» و «بی تدبیری» دولت با آن-آنگونه که خودش متصور شده- ترسیم کند. البته به نظر می رسد نتوانسته در القای چنین تصویری به مخاطب موفق باشد و به نوعی انفعال و سرسختی رئیس سازمان عریض و طویلی را به تصویر کشیده که هیچ اعتقادی به انتقاد پذیری، رفع ضعف ها و رقابت در دنیای تکثر رسانه ای ندارد. این مسئله را از تیرهای نشانه رفته رقیبان صداوسیما (چه به لحاظ رسانه ای و چه به لحاظ تفکری) بر زره فرماندهی این سازمان می توان خوانش کرد.
در کجای دنیا، رسانه ای اینگونه رئیس سازمان خود را مقتدرانه برجسته می کند؟ چنین اقدامی به نظر می رسد نه تنها به سخره گرفتن عملکرد خود این سازمان تلقی می شود بلکه نشان دهنده القای تفکری انحصارگرایه به مخاطب در اتخاذ تصمیمات و مدیریت این سازمان است. علاوه بر آن سازمان صداوسیما به عنوان متولی ویژه نامه نوروزی جام جم و با ادعای ملی بودن، بجز یک سبزه در بالای صفحه دیگر هیچ نمادی از مهمترین آیین ملی و باستانی نوروز نشان نداده است به طوری که جلد و سالنامه بیشتر یادآور فضای گلادیاتوری است که این سازمان برای خود متصور کرده، نه گزارش از عملکرد یک ساله اش در فضای نوروزی.
ناگفته نماند که گلادیاتور در فرهنگ لغت دهخدا یعنی: « کسی که در بازیهای سیرک چه با یک انسان و چه با یک حیوان درنده پیکار میکند و این از آداب و رسوم مردم روم قدیم بوده است. غلامان و بردگان زندانی با نهایت قوت و قدرت در میدانهای عمومی با حیوانات درنده ای که بوسیله مردم روم تربیت شده بودند مبارزه میکردند و گلادیاتور مجرم را نمی گذاشتند در مقابل حیوانات درنده از خود دفاع کند. گلادیاتور ناگزیر از خود دفاع می کرد و در زیر پنجه های حیوانات درنده کشته میشد و این عمل در حالی انجام میگرفت که امپراتور در لژ خود این صحنه را نظاره میکرد.»
روزنامه شرق هم در سالنامه خود به مرور موضوعات متنوع سال ۹۸ پرداخت. موضوعاتی از قبیل روایت زندگی سردار قاسم سلیمانی، نقد عملکرد حسن روحانی، بزرگداشتی برای مرحوم بهمن کشاورز، گفتگویی با محسن ارمین درباره نهاد انتخابات در کنار تحلیل وضعیت و جایگاه ایران در عرصه بین الملل. همچنین این روزنامه پرونده ای درباره تجربه تلخ افزایش قیمت بنزین که منجر به اعتراضات آبان ماه شد، کار کرد و به بررسی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی پسا افزایش نرخ بنزین پرداخت. اگرچه موضوعات این سالنامه خواندنی هستند با این حال به نظر می رسد طراحی چنین جلدی نه تنها به جلب مخاطب کمک نمی کند بلکه چشم را از میان انبوهی از کلمات در رنگ قرمز آزار می دهد. بهتر بود روزنامه جلد بهتری و با خلاقیت بیشتری برای خود طراحی می کرد.
روزنامه اطلاعات هم در ویژه نامه نوروزی خود با ارائه طرحی جالب از جشن نوروز به عنوان مهمترین جشن باستانی و ملی ایرانیان به استقبال بهار رفته بود. اگرچه اطلاعات سعی کرد با طراحی جلدی متفاوت و دارای گیرایی بصری بالا نظر مخاطب را به خود جلب کند اما با این حال به نظر می رسد نبود تیتر، سوتیتر و یا چکیده ای از محتوا و پرونده های داخلی ویژه نامه بر روی طرح جلد، این روزنامه را در رسیدن به هدف خود ناکام گذاشته است.
روزنامه اعتماد هم تصویر جالبی از ضد عفونی کردن خیابانهای تهران به وسیله ماشینهای آبپاش یگان ویژه ناجا در تهران را برای جلد سالنامه خود انتخاب کرد که رضا باقری شرف آن را ثبت کرده بود. «نیک و بد سال بلوا» عنوان این سالنامه است که سعی کرد از خوشی ها و حسرت های سال ۹۸ بگوید و به وقایع نگاری سال سختی بپردازد که با سیل شروع شد و با کرونا به پایان رسید.
روزنامه ایران هم در کتابچه بهار ۹۹ سعی کرد به روایت قصه آدم های ایران زمین و نامه چهره ها به آیندگان بپردازد. به عبارتی این کتابچه آنگونه که بیان شده راوی قصه آدمها، حاوی نامه چهرهها و حامل چشمانداز استادانی است که با امیدی نوروزی، مختصات ایران در حال گذار به قرن جدید را ترسیم کردند. به عبارتی از وزیر و شهردار گرفته تا فعال سیاسی و اجتماعی و چهرههای فرهنگی و ورزشی نامه هایی برای آیندگان نوشته اند تا بدانند که مردم چه امیدهایی برای فرداها داشتند و چگونه می اندیشیدند؟
علاوه بر این چند نماد در طرح جلد این کتابچه به طور همزمان برجسته شده است. اول سرسبزی که نمادی از حیات و استقبال ایرانیان از بهار امیدوارانه با تمام عصیان ها و دغدغه های درونی سال گذشته است.
دوم؛ تصویر الهه ای با در دست داشتن کره زمینِ ماسک زده (به علت شیوع کرونا ویروس) است و خواسته تا جهان پرتنشی را نشان دهد که در سایه امید و روشنایی به دنبال راهکاری برای نجات بشریت است. همچنین در کنار این طرح که بحران کرونا ویروس را یک مسئله جهانی قلمداد کرده، می خواهد با ایده گرفتن از صاحب نظران، افق روشنی از سده پیش رو را برای ایران و ایرانیان در کنار همه مشکلات ترسیم نماید.