شفقنا رسانه– شنیدن روایتها و خاطرات روزنامهنگاران پیشکسوت میتواند برگی از تاریخ مطبوعات شفاهی برای اهالی رسانه باشد. پیشکسوتان مطبوعاتی که در زمانه خود به عنوان چشم و گوش مردم بودند و با اطلاع رسانیهای دقیق و تحلیلهایشان به مسئولان کمک میکردند، باید در حال حاضر هم با انتقال تجربیات و توصیههای خود به خبرنگاران در خبررسانی و انعکاس واقعیتها در جامعه یاری رسانند.
به گزارش شفقنا رسانه، این اتفاق زمانی رخ میدهد که خود اهالی رسانه به اهمیت این طبقه از جامعه پیببرند و جایگاهشان را ارج نهند. به همین خاطر شفقنا رسانه در نظر دارد هر هفته دیداری با پیشکسوتان مطبوعاتی و فعالان رسانه ای داشته باشد و از تجربیات آنان بهره بگیرد.
مسعود حیدری موسس و پایه گذار خبرگزاری «ایلنا» در ابتدای صحبت های خود به وضعیت رسانه ها اشاره می کند و توضیح می دهد: در یک سال گذشته به دلیل تحولاتی که در وضعیت اقتصادی رسانه ها اتفاق افتاد، رسانه ها دچار مشکلات زیادی شدند از طرفی دیگر به تبع همین مساله، رسانه ها در به کار گیری نیروهای متخصص در تحریریه ها با موانع زیادی روبرو شدند و دقت لازم را در این باره نداشتند. همچنین ما شاهد هستیم آموزش های لازم برای این خبرنگاران اتفاق نیافتاده است. متاسفانه این تفکر همچنان در تحریریه ها حاکم است که فکر می کنیم خبرنگار فقط باید بتواند یک خبر را تنظیم کند و به الفبای خبر آشنایی داشته باشد و بتواند چندین مصاحبه بگیرد.
آموزش های دانشگاه های علوم ارتباطات برای تربیت خبرنگاران قدیمی است
او ادامه می دهد: در حالی که این تفکر اشتباه است و شاهد تبعات آن در خبرنویسی و گزارش نویسی هستیم.از طرفی دیگر دانشگاه های ما هم در این باره مقصر هستند چرا که آنها به تربیت همین کادر خبرنگار برای تحریریه ها مشغول هستند و کتاب ها و آموزش ها در این زمینه قدیمی هستند و باید به فکر به روز کردن رشته های علوم ارتباطات و روزنامه نگاری بود. لازم است که در دانشگاه ها، کارگاه های روزنامه نگاری برگزار شود و دانشجویان جلساتی را در تحریریه ها و کنار اساتید صاحب نام که حرفی برای گفتن دارند، بگذرانند.
حیدری که خود یکی از موسسان خبرگزاری «ایسنا» بوده روایت می کند: ما نیازمند تحول در همه بخش های رسانه ای هستیم. یادم است زمانی که می خواستیم با جمعی از دوستان، خبرگزاری ایسنا را راه اندازی کنیم تصور اش برای همه سخت بود و همین اساتید ارتباطات در آن مقطع راه اندازی خبرگزاری را سخت و پرهزینه می دانستند و درست هم می گفتند. خاطرم هست وقتی صحبت از تاسیس یک رسانه می کردیم، مدام می گفتند که کاری غیر ممکن است، تجربه موفقی نخواهید داشت.
او توضیح می دهد: ولی با توجه به اهداف گروهی که به فکر تاسیس این خبرگزاری بودند و با توجه به جدی بودن هدف خود در این راه، تلاش کردند زحمت های خود را به ثمر برسانند. همچنین سعی کردند نیروهای با انگیره را در این تحریریه بیاورند. هر چند برخی از این نیروها الزاما فارغ تحصیل روزنامه نگاری و علوم ارتباطات نبوند اما درک لازم از کار خبر و روزنامه نگاری داشتند و همین باعث شد در دوران بسیار کوتاهی، این خبرگزاری در میان مردم جای خود را باز کند و محل رجوع بسیاری از مخاطبان شد.
با یک نوع سطحی نگری در حوزه رسانه ها روبرو هستیم
حیدری به کمیت زیاد رسانه ها بدون توجه به کیفیت های کار خبر انتقاد می کند و می گوید: بعد از این سال ها، ما شاهد رونق و فراگیر شدن اینترنت و در دسترس بودن رسانه های گوناگون شدیم. هر چند از جهاتی خوب بود اما به نظرم همین کثرت و راحت بودن دسترسی به رسانه ها یک نوع آفت بود، چرا که ما همه چیز را ساده سازی کردیم و فکر می کردیم به همان اندازه که دسترسی به اینترنت آسان و راحت است و یا دسترسی به اطلاعات (حداقل برای برخی از افراد) آسان است. یااینکه این امکان وجود دارد که ما این اطلاعات را تبدیل به بسته های خبری و تحلیلی کنیم، کافی است. به همین خاطر، ما با یک نوع سطحی نگری در این حوزه روبرو شدیم.
این مدیر رسانه ای بیان می کند: این مساله باعث شد تا مدیران رسانه ای فکر کنند که هر فردی توان نوشتن تحلیل و تفسیر را در رسانه ها دارد. در حالی که چنین نگرشی، اشتباه است. یکی از اشکالات کار ما اهالی رسانه این است که بازخوردها را از جامعه خبری و مخاطب خود دریافت و پیگیر نمی کنیم. چون برای ما کمیت مهم است و کیفیت اخبار اهمیتی ندارد، در حالی که رسانه ها باید به دنبال اثر سنجی باشند.
مدیران غیر متخصص در رسانه ها کم نیستند
حیدری به ضروت آموزش و نوآوری در تحریریه ها تاکید می کند و می گوید : باید به دنبال تحول در رسانه ها باشیم و در این مسیر می توان از نظرات اساتید روزنامه نگاری و پیشکسوتان مطبوعاتی بهره جست. به نظرم مدیران رسانه ای و خبرنگاران در همه سطوح رسانه ای؛ از مشاوره حقوقی گرفته تا اطلاعات فنی نیازمند آموزش هستند. از طرفی دیگر با توجه به وضعیت سیال امروز، رسانه ها باید مدام آموزش های خود را به روز کنند. نباید به آموزش هایی که چند سال پیش فرا گرفته ایم بسنده کنیم. یک مجموعه ی رسانه ای برای پویایی باید فعال و به روز باشد.
این مدیر موسس با انتقاد بیان می کند: یکی از ضعف های رسانه ها به این برمی گردد که مدیران غیر متخصص در این عرصه زیاد هستند. متاسفانه شاهد هستیم بسیاری از مدیران در بدو ورود به یک رسانه تجربه و دغدغه رسانه ای نداشتند ولی به دلایلی وارد رسانه ها شدند خب با چنین رویکردی فقط مدیریت گرفتار نمی شود، بلکه تمامی بخش های یک تحریریه ضربه می بیند. از طرفی دیگر بسیاری از افراد در تحریریه ها به صورت اداری مشغول به کار هستند و خبری از خلاقیت و نوآوری در آن ها نیست و این مساله ای است که مدیران رسانه ای باید به آن توجه داشته باشند.
باید یک بازنگری جدی در قانون مطبوعات صورت گیرد
حیدری با اشاره به دیگر ضعف های رسانه های کشور توضیح می دهد: در بسیاری از کشورها روزنامه نگاری حرف اول و آخر را می زند و طراز خیلی بالایی در عرصه بین المللی دارند و مهم هستند اما در کشور ما به خاطر همان مسائل تحریریه ها، ضعف در آموزش خبرنگاران، خلاء انگیزه کاری در روزنامه نگاران، وجود مدیران غیرحرفه ای در تحریریه ها و نبود مخاطب برای این رسانه ها، از داشتن رسانه و روزنامه نگاران حرفه ای بی نصیب مانده است. هر چند ما به تنوع و کثرت در ایجاد و تاسیس رسانه ها توجه کردیم ولی این پوسته است و به هسته اصلی بی اعتنا بوده ایم. غافل از این بودیم که نباید تنها به ظاهر توجه کنیم. به نظرم لازم است که در قانون مطبوعات یک بازنگری جدی صورت بگیرد. همچنین رسانه های نوین هم قانون خاص خود را داشته باشند.
حیدری با اشاره به کمبود رسانه های خصوصی در کشور و تمایل نهادهای عمومی و حاکمیتی جهت تاسیس رسانه می گوید: وقتی به تاریخچه رسانه ها نگاه می کنیم، متوجه می شویم که رسانه های خصوصی زیادی نداشتیم مگر در مواردی محدود. در مقاطع مختلف وقتی دولت ها، نهادهای عمومی و یا حاکمیتی فکر می کردند که در اطلاع رسانی با بن بست مواجه هستند و در اطلاع رسانی پیامشان به مردم کارآمدی لازم را نداشتند، اقدام به ایجاد رسانه کردند. اگر جلوی این کار گرفته نمی شد، استعداد این را داشتیم که هر وزارت خانه، نهاد و سازمان مدعی تاسیس و اداره خبرگزاری باشد. اگرچه الان هم هر سازمان جداگانه سایت اطلاع رسانی دارد ولی می خواستند در قامت خبرگزاری ماجرا را دنبال کنند.
او ادامه می دهد: در دولت ها هم اینگونه بوده که مدیران و تصمیم گیرندگان وقت، تصمیم به تاسیس رسانه گرفتند. من به هیچ وجه نمی توانم درک کنم چرا سازمان صداوسیما باید روزنامه داشته باشد و فلسفه وجودی روزنامه «جام جم» چیست؟ مگر نه اینکه این سازمان خودش یک رسانه ملی است؟ چه لزومی دارد روزنامه هم داشته باشد؟ براساس بررسی هایی که در معاونت مطبوعاتی درباره رسانه های کشورهای دیگر صورت گرفت به این مسئله پی بردند که برخی از خبرگزاری های دولتی در برخی از کشورها توسط بخش خصوصی و یا با بودجه خصوصی اداره می شوند.
مدیر یک مجموعه رسانه ای باید با اصول بنگاه داری آشنا باشد
حیدری انتقاد می کند: در مقطعی دولت، شهرداری و… برای اطلاع رسانی فعالیت های خود نیاز دیدند تا روزنامه داشته باشند که بعدا کم کم حوزه کارشان گسترده تر شد و در مواقع انتخابات تبدیل به پایگاهی برای کارها و فعالیت های سیاسی شدند تا عده ای را تبلیغ و با عده ای هم مقابله کنند که الان هم به همین صورت فعالیت می کنند. به همین دلیل تا مسئله ای مثل تحریم به وجود می آید به دلیل حاکم نبودن نگاه دقیق برای اداره یک بنگاه مطبوعاتی با مشکل مواجه می شوند.
او تاکید می کند: مدیر یک مجموعه رسانه ای در کنار نگاه حرفه ای برای تولید محتوا باید با اصول بنگاه داری هم آشنا باشد. وقتی مجموعه ای را با ۱۴۰۰ نفر اداره می کنند درحالی که می توان این تعداد نیرو را با همان کیفیت از طریق ۲۰۰ نفر هم اداره کرد، نشان می دهد هیچ برنامه و تفکری در پشت این کار وجود نداشته است. گاهی اوقات این خارج از اراده مدیران بوده است. یعنی در یک بازه زمانی چند ساله تا چشم باز می کنند یک پرسنل ۲۰۰ نفری به ۱۰۰۰ نفر رسیده است و همین باعث می شود که با بحران بزرگی مواجه می شوند و از طرفی هم این نیروها در شغلشان هر لحظه احساس ناامنی می کنند و این مسئله بر روی افراد حرفه ای هم که اشتیاق ورود به این رسانه ها را دارد، تاثیر می گذارد.
رقابت بین رسانه ها را پررنگ کنیم
حیدری با تاکید بر کسب درآمد رسانه ها از راه تولید محتوا و پررنگ کردن رقابتشان از طریق عدم اتصال به بودجه های دولتی و عمومی می گوید: در شرایط الان که کشور با محدودیت منابع روبه رو شده و این محدودیت منابع به همه حوزه ها فشار آورده است، طبیعتاً به اقتصاد رسانه ها فشار بیشتری می آید. چرا که قبلا هم اقتصادشان قوی نبود و دچار یکسری فراز و فرودها بودند. چاره ای جز اینکه رقابت بین رسانه ها را پررنگ کنیم تا از این طریق کسب درآمد کنند، نداریم. چراکه این مسئله باعث حرفه ای تر شدن رسانه ها می شود تا اینکه بخواهیم رسانه را به بودجه عمومی یا دولتی وصل کنیم. رسانه ای که بتواند در این رقابت از طریق تولید محتوا زنده بماند، می ماند. در غیر این صورت هیچ دلیلی ندارد از طریق بودجه دولتی یا عمومی رسانه ای را زنده نگه داریم. از این طریق است که می فهمیم کدام مدیرانمان توانمندی و شایستگی اداره یک رسانه را دارند و کدامشان این شایستگی را ندارند.
برخی از کارشناسان معتقد هستند که امروزه رسانه ها باید به سمت مولتی مدیا و انتقال پیام از راه فیلم و تصویر بروند چراکه جامعه امروزی چنین نیازی را می طلبد. با این حال حیدری معتقد است: اگرچه اثر یک عکس خوب و یا ویدئویی کوتاه می تواند خیلی بیشتر از یک متن ۱۰ هزار کلمه ای باشد، با این حال به عقیده من هرچیزی جایگاه خاص خودش را دارد و نمی توان این دو را جانشین هم دانست. از طرفی لازم است تا بدون حاشیه رفتن، اصل پیام را در کوتاه ترین حالت ممکن به مخاطب ارائه کرد.