شفقنا رسانه– این روزها که اخبار زیادی از وضعیت مناطق سیلزده منتشر میشود برخی افراد به نوع اطلاعرسانی رسانهها ایرادات زیادی را وارد میکنند. در این شرایط بازخوانی روایت خبرنگاران و عکاسها در مناطق سیلزده میتواند به این انتقادها و پیشنهادهای اهالی رسانه تا حدی پاسخ دهد که اوضاع رسانهها در آنجا به چه صورت است و با چه نوع موانع و مسائلی برای پوشش دهی مواجه هستند .شفقنا رسانه قصد دارد این روایت را از زبان خبرنگارانی را که در آن مناطق حضور دارند ،بازتاب دهد.
رضا بردستانی خبرنگار روزنامه آفتاب یزد به شفقنا رسانه می گوید: در هر بحرانی که برای کشور اتفاق می افتد ،ترجیح ام بر این است که مقداری با فاصله زمانی خود را به محل حادثه برسانم چرا که در حادثه ها و در ساعات اولیه همه چیز به هم ریخته و احساسی است برای همین طبیعتا گزارش هایی که منتشر می شود خیلی نمی تواند استانداردهای اطلاع رسانی را داشته باشد و امکان دارد اگر خبرنگاری به محل حادثه برسد اولین صحنه ها او را بهم بریزد و خبرنگار به نوعی جا به خورد به همین خاطر در زلزله کرمانشاه و سیل در لرستان و خوزستان به فاصله چند روزه وارد منطقه شدم و ابتدا مناطق را از نظر جغرافیایی بررسی کردم.
ترجیح ام بر این است که بدون هماهنگی وارد مناطق بحرانی شوم
او با اشاره به حضور یافتن خود در مناطق سیل زده بیان می کند: من سعی ام بر این است که در نیمه های شب خود را به محل حادثه برسانم.معمولا در شب اوضاع واقعی تر است و در روز همه دیده می شوند ولی در شب خیلی از افرادی که باید باشند،نیستند .این نکته را هم یادآوری کنم که من ترجیح ام بر این است که بدون هماهنگی وارد منطقه بشوم و به نهاد و مسئولی اطلاع ندهم که خبرنگار هستم و اگر جایی لازم شد کارت خبرنگاری خود را نشان می دهم.
بردستانی ادامه می دهد: برای این کارم دو دلیل دارم اولا وقتی با جایی هماهنگ می کنید به طبع توقعاتی از خبرنگار دارند که خوشایند نیست و مدام می خواهند بگویند این را بنویسید این را ننویسید و به نوعی می خواهند از کار ایراد بگیرند.برای همین به صورت یک شهروند عادی به بطن حادثه می روم و این یک استراتژی کاری است که نتیجه اش هم خوب بوده است و من با واقعیات ملموس تری روبرو شده ام .
رسانه های مجازی حرفه ای تر عمل کردند
او با توضیح درباره کارکرد رسانه ها در مناطق آسیب دیده روایت می کند: متاسفانه در مناطق حادثه دیده هیچ تمهیداتی برای رسانه ها اندیشیده نشده است مگر اینکه رسانه ای خیلی خاص باشد با وجود اینکه یکی از مقامات عالیرتبه لرستان به من گفت که رسانه ها به داد ما رسیدند و بسیار تاکید داشت که رسانه ها باعث شدند که بحران در لرستان دیده شود .خب می دانیم که با توجه به اخباری که از گلستان می رسید، بحران لرستان در روزهای اول کمتر دیده می شد.
این خبرنگار تعریف می کند: حس می کنم در سیل لرستان و خوزستان رسانه های مجازی حرفه ای تر عمل کردند و سراغ سیاه نمایی نرفتند و مبنای کارشان بیشتر اطلاع رسانی بود که اثرات آن را می توان در منطقه دید.مسئله ای که در این بحران دیدم این بود که مسئولین از مردم عقب هستند. مردم در مواقع بحرانی خیلی توجیه هستند و خوب عمل می کنند.
بردستانی با اشاره به وضعیت تاسف بار آن مناطق و تاثیرات آن بر گزارش نویسی کار رسانه ها می گوید: مسئله که در پوشش خبری وجود دارد این است که ما خبرنگاران در هنگام بحران بیشتر دوست داریم ننویسیم تا اینکه بخواهیم مطلبی را منتشر کنیم و راغب به ننوشتن هستیم و واقعیت این است که خیلی چیزها را نباید نوشت مثلا خودم نمی توانم تمام تلخ کامی های مردم آسیب دیده را بنویسم و تاکید می کنم که نباید هم بنویسم.
او که سال ها است برای پوشش اخبار بحران به مناطق مختلف می رود از نبود امکانات ابتدایی برای خبرنگاران انتقاد می کند و می گوید: متاسفانه ما هیچ گاه برای بحران آماده نیستیم نه از نظر رسانه ای و نه از طرف نهاد ها و دستگاه های مختلف.من این حادثه را با یک مسابقه ورزشی مقایسه می کنم. وقتی یک فوتبال می خواهد برگزار شود کلی امکانات برای مخابره این مسابقه در نظر گرفته می شود و همه چیز برای نمایش این مسابقه آماده می شود ولی متاسفانه در مناطق سیل زده هیچ امکاناتی برای خبرنگار و رسانه نیست و یک خبرنگار حتی از خوردن یک غذای ساده و اسکان موقت محروم است .
این خبرنگار روز دوشنبه در روزنامه آفتاب یزد خطاب به سردبیر خود مطلبی نوشته بود و از او خواسته بود که دیگر او را به مناطق بحرانی برای پوشش خبری نفرستد .بردستانی درباره جزئیات این مطلب خود می گوید: چون فاصله حادثه زلزله کرمانشاه با حادثه سیل کم بود و کشور ما به فاصله دو سال هر دو بحران را در کشور تجربه کرد خب این مقدار از تلخی ها و ناهماهنگی ها و بهم ریختگی و نبود یک مدیریت واحد برای یک خبرنگار خیلی سخت است.
چند هزار کلمه بنویسیم که مدیریت بحران ما برای حوادث آماده نیست؟
او ادامه می دهد: برای همین تصمیم گرفتم در مطلبی با این عنوان که «آقای سردبیر دیگر مرا به مناطق حادثه دیده اعزام نکنید» نکاتی را یادآور شوم. در این مطلب توضیح دادم که ما در سال ۹۶ یک بحران بزرگ و تلخ به نام زلزله را تجربه کردیم و همه چیزی را در آنجا دیدیم چرا نتوانستیم برای بحران سیل اقدام و آمادگی از قبل داشته باشیم.برای همین خطاب به سردبیرم نوشتم که من خبرنگار چقدر بنویسم که مدیریت بحران ما چنین وضعیت نابه سامانی دارد؟چقدر بنویسم که مقامات ارشد استانی اصلا توجیه نیستند؟ چند هزار کلمه بنویسم که در مناطق حادثه دیده فعالیت سیاسی معنایی ندارد؟ بالاخره در شرایط بحران همه از دستگاه های دولتی شاکی هستند ولی وسط سیل و زلزله نباید به این بحث ها و حواشی پرداخت .
او با انتقاد از بهره برداری های سیاسی در بحران ها می گوید: در بحران ها ما شاهد هستیم که فرد خانواده اش را از دست داده خانه اش نابود شده خب قطعا برای این فرد اصلا اهمیت ندارد که رئیس جمهور چه کسی است .یک اتفاق دیگری که در مناطق آسیب دیده شاهد بودم و فکر می کنم در دنیا نادر است سبقت گرفتن مسئولان برای مصادره خدمت است و این واکنش به نظرم اصلا خوب نیست و به نوعی فرد می خواهد این را وانمود کند که من نوعی در اینجا کار می کنم و بقیه سیاهی لشکر هستند . به نظرم تمام کسانیکه در منطقه بودند برای کمک به همنوع و بر اساس حس انسان دوستی به آنجا آمده بودند و در متن خود هم به این نکات اشاره کردم.
بردستانی ادامه می دهد: مسئله بعدی تکرار بحران هاست که با این وجود هم مسئولان به تدابیر و اقدامات درست بی توجه هستند. وقتی تمام ناکارآمدی ها را در یک بحران دوباره می بینیم، طبیعی است مردم و من خبرنگار عصبی بشویم اگر ما یک مدیریت بحران استاندارد داشتیم قطعا این اتفاق ها نمی افتاد .با توجه به اینکه مدام رسانه ها تاکید کردند که کشور ما جز بلاخیز ترین کشورها است و ما کلکسیونی از حوادث را تجربه کردیم و این خیلی نگران کننده است که بعد از ده روز هنوز متوجه نباشیم که مردم مناطق سیل زده به چه چیزهایی نیاز دارند.
انتقال صحیح و به موقع خبر؛رسالت اصلی هر خبرنگار
بردستانی که خود خبرنگار حوزه بین الملل در روزنامه آفتاب یزد است از نبود خبرنگاران تخصصی بحران انتقاد می کند و می گوید: ما چقدر خبرنگار تخصصی بحران داریم ؟در این حوادث هم باید رسانه ها ضمن انتقاد به مدیریت و مسئولان،نگاهی هم به عملکرد و نقش خود داشته باشند مگر نه این است که رسانه های بین المللی برای هر کدام از حوادث هایشان چون جنگ،سیل و زلزله خبرنگار مخصوص به آن بحران را دارند .خود من از دل حوادث مختلف یاد گرفتم که کجای حادثه قرار بگیرم و چطور بنویسم متاسفانه در دانشگاه های ما درس و کلاسی برای آموزش خبرنگاری بحران وجود ندارد .
او بیان می کند: با همه این تفاسیر خبرنگار یک رسالت مهم دارد و آن انتقال صحیح و به موقع خبر است و به نظرم رسانه های ما در این دو مورد نمره قبولی می گیرد .به نظرم کار اصلی رسانه ها بعد از بحران شروع می شود و باید بعد از اینکه سیل زده گان در منطقه اسکان گرفتند به چرایی این بحران در مناطق مختلف به دور از حب و بغض سیاسی بپردازیم و از مسئولان مطالبه گری کنیم که پاسخ درست و دقیق به ما بدهند .رسانه ها باید به انتقاد جدی از زیرساخت ها در شهرها و روستا های مختلف بپردازند .