شفقنا رسانه- چند سالی است که شفقنا رسانه به دنبال تهیه گزارشی از مهمترین اتفاقها در حوزههای مختلف خبری در پایان سال است .در واقع هدف از این کار ارزیابی نگاه دبیران و سردبیران خبری از مهمترین رویداد سال است تا بدانیم آنها چه اتفاقی را در حوزه خود با اهمیت میدانند و عملکرد رسانهها را در پوشش دهی آن خبر چطور میسنجند. گزارش امروز مهمترین اتفاقها از دید دبیران و سردبیران حوزه اقتصادی است.
تحریم نفتی و تحریم بانک جهانی؛مهم ترین اتفاق سال
مهدی الیاسی دبیر بورس ایلنا مهمترین اتفاق در حوزه سیاسی امسال را بازگشت تحریمهایی میداند که به واسطه برجام لغو شده بود و دو وجه مهم بانکی و نفتی داشت. او به شفقنا رسانه میگوید: صادرات ایران مقدار قابلتوجهی از درآمدهایش حاصل صادرات نفت است که امسال با محدودیت مواجه شد و به زیر ۸۰۰ هزار بشکه رسید و بر اساس برخی گمانهزنیها در بعضی روزها به زیر ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه هم رسیده است. این احتمال هم وجود دارد که این مسئله در سال آینده بیشتر شود. به عبارتی معافیت برخی از کشورها از تحریمها برداشته شود و آنها هم مجبور شوند که از ایران نفت نخرند و در این صورت فروش از ۶۰۰ هزار بشکه هم کمتر میشود.
الیاسی توضیح میدهد: با توجه به اینکه بخش مهمی از درآمد ارزی کشور از بین رفته این ۶۰۰-۷۰۰ بشکه هم برای ایران دشواری بزرگی ایجاد میکند. از طرف دیگر تحریمهای بانکی این مشکل را به وجود آورد که ما در انتقال همان مقدار نفتی که میفروشیم دچار مشکل شویم و نتوانیم پول آن را وارد ایران کنیم. Spv هم که ایالاتمتحده اروپا ترسیم کرده و در اختیار ایران گذاشته شامل مواردی است که تنها مواد غذایی، دارو و کالاهایی از این قبیل را میتوان با آن وارد کرد. البته پول آن را به ما نمیدهند بلکه به ازای خرید دارو یا هر چیز دیگری به ما اجازه میدهند که از آن سامانه بانکی استفاده کنیم. بنابراین از یک طرف در انتقال پول حاصل از فروش همان ۶۰۰- ۷۰۰ هزار بشکه به داخل کشور با مشکل مواجه هستیم. از طرف دیگر انتقال پول صادرات غیرنفتی هم دچار مشکل شده است. به عبارتی ما فولاد، زعفران و … را که به خارج از کشور صادر میکنیم نمیتوانیم پولشان را به داخل کشور بیاوریم. بنابراین دو آیتم تحریم نفتی و تحریم بانکی جهانی به عقیده من مهمترین اتفاق اقتصادی سال ۹۷ بود. مضاف بر اینکه هنوز تمام تأثیر خود را نشان نداده است. یعنی پیامدهای این دو اتفاق به شکل عریانتر و عیانتر در سال ۹۸ تجلی پیدا میکند.
مسئله ای سیاسی که حوزه اقتصاد ما را هم در برگرفت
اسماعیل داوودی سردبیر گروه اخبار اقتصادی ایرنا هم مهمترین اتفاق در حوزه اقتصادی امسال را خروج آمریکا از برجام میداند و به شفقنا رسانه میگوید: اگرچه این یک بحث سیاسی بود ولی مسائل اقتصادی ما را تحت تأثیر قرار داد. این اتفاق بدون شک با فاصله خیلی زیاد نسبت به موضوعهای دیگر تاثیر گذارتر بود. این موضوع باعث شد که بر چند شاخص مهم اقتصادیمان از جمله نرخ ارز ، بخش بازرگانی، بخشهای حملونقل و… تأثیر بگذارد هرچند که بخشهای اقتصادی حاکمیتی ، سیاستگذار ، تصمیمگیرنده و حتی بخشهای اقتصادی خصوصیمان هم در تلاش هستند تا جلوی این اتفاق را بگیرند.
او ادامه میدهد: این مسئله خیلی از بازارهای ما را تحت تأثیر قرار داد و چون نرخ ارز و یک سری نرخها را جابجا کرد مجبور شدیم برای کنترل این موضوع بخشنامههای مختلفی بدهیم. اگرچه این بخشنامهها برای مدیریت اوضاع واجب بود ولی گاهی در کنار مزایایی که داشته مسائلی هم برای بخشهای بازرگانی، تولید، واردات و به طور کلی فضای کسبوکار ما به وجود آورده است. البته هرچقدر به پایان سال نزدیکتر میشویم این شرایط با چکشکاری بر روی این بخشنامهها بهتر میشود.
داوودی مسئله بعدی را اتفاقهایی میداند که بانک مرکزی در دستور کار خود قرار داده است. او توضیح میدهد: یکی از بزرگترین چالشهایمان بحثهای سیاسی، fatf و لوایحی بود که دولت داد تا بتوانیم به عرف بینالمللی که در سیستم مالی ما وجود دارد نزدیک شویم. در این مسیر با آمدن آقای همتی اتفاقهای بسیار خوبی افتاد که میتوان به ساماندهی سیستم چک، جمع کردن دستگاههای کارتخوان (POS) در خارج از کشور اشاره کرد چون این مسئله به یکی از ابزارهای پولشویی تبدیلشده بود. این عملکرد بانک مرکزی در ماههای اخیر یکی از مهمترین اتفاقها در سیستم مالی کشور بود که ما تأثیر آن را همچنان میبینیم.
حسین غلامی سردبیر اقتصادی ایسنا هم با بیان اینکه امسال دستاوردی در حوزه اقتصاد نداشتیم و همه اتفاقهایی که روی داد واقعاً اتفاق بود، به شفقنا رسانه میگوید: از زمانی که امریکا اعلام کرد از برجام خارج میشود ما در حوزه اقتصادی هیچ برنامه از پیش آماده شدهای برای مواجهه با شرایط تحریم نداشتیم. این سبب شد تا دولتمردان تصمیماتی در حوزه اقتصادی بگیرند و یکی پس از دیگری نتایج این تصمیمات اشتباه برای مردم عیان شود. به عنوان مثال صدور بخشنامههای متناقضِ پیدرپی . در نیم سال اول ۹۷ در حوزه بازرگانی حدود ۶۰ بخشنامه صادر شد که هر بخشنامه جدید بخشنامه قبلی را به نوعی نقض میکرد. این شرایط نشان میداد که مسئولان ما از قبل برای امروز تدبیری نیندیشیده بودند و به شکل واکنشی با موضوع برخورد کردند.
برگشتن تحریمها یک جنگ اقتصادی تمامعیار برای کشور
او ادامه میدهد: از طرفی بزرگترین آسیبی بود که این ماجرا به کشور وارد کرد کاهش ارزش پول ملی بود که باعث شد تا ما اثرات این مسئله را در تمام حوزهها ببینیم. در حال عادت کردن به تورم تکرقمی بودیم که به یکباره جهش پیدا کرد و چند برابر شد. از طرفی هم دولت تصمیماتی برای تأمین اقلام اساسی و غیراساسی گرفت به عبارتی یکبار گفتند واردات کالا آزاد است، یکبار اعلام کردند واردات کالاهایی که مشابه داخلی داریم ،ممنوع است، یکبار واردات کالاهای لوکس را ممنوع کردند، یکبار اعلام کردند برای واردات کالاهای اساسی ارز ۴۲۰۰ میدهیم و… . از آنجایی که سیستم نظارتی دولت معمولاً آمادگی مواجهه با این شرایط را ندارد نتیجه این شد که کالای اساسی با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد شد و متأسفانه با دلار بالای ۱۰ هزار تومان به مردم داده شد.
غلامی با بیان اینکه سال ۹۷ به دلیل برگشتن تحریمها یک جنگ اقتصادی تمامعیار برای کشور بود، میگوید: جنگی بود که ما هیچ تدبیری برای آن نداشتیم. لازم نیست توضیح دهم در حوزه سکه، طلا ، ارز، خودرو، مواد پروتئین از گوشت گرفته تا بحث مرغ و تخممرغ و… چه اتفاقهایی افتاد. طرف مقابل ما وقتی این جنگ را با ما شروع کرد با فکر و برنامه وارد میدان شد ولی متأسفانه ما با وجود تهدیدهای ترامپ در شعارهای انتخاباتیاش نسبت به خروج از برجام ، هیچ تدبیری برای آن نداشتیم. نمیخواهم سیاه نمایی کنم و درست نیست رسانه سیاه نمایی کند. ولی واقعیت این است با چیزی که در سال ۹۷ دیدیم امیدی به سال ۹۸ نداریم. مگر اینکه در حوزه غیراقتصادی اتفاقهایی بیفتد و به داد اقتصاد برسد. در غیر این صورت هیچ افق روشن اقتصادی برای ۹۸ نمیبینم.