شفقنا رسانه– اهمیت حضور خبرنگاران در رویداد ها و اتفاقات مهم در جامعه در سطح ملی و بین المللی بر کسی پوشیده نیست. اما سالهاست می بینیم که حضور رسانه های ایرانی در کنفرانس ها یا رویدادهای خارجی به شدت کمرنگ شده و رسانه ها برای پوشش اخبار خارجی معمولا به منابع با واسطه مثل ترجمه یا متن هایی که وزارت امور خارجه در اختیارشان قرار می دهد،بسنده می کنند. همین حضور کمرنگ باعث می شود رسانه های ایرانی از طرح سوال های اساسی و به چالش کشیدن مقامات سیاسی بین المللی دور بمانند. مهم ترین و آخرین کنفرانسی که حضور فعال رسانه های ایرانی در آن دیده نشد، کنفرانس مونیخ بود. اما مانع و مشکل اساسی برای ورود خبرنگاران ایرانی در کنفرانس های بین المللی چیست؟ آیا مشکل از خود رسانه ها ست یا همراهی نکردن نهاد یا موسسه ای خاص ؟ مدیران بخش بین الملل خبرگزاری ها پاسخ می دهند.
مشکلات مالی ؛دلیل اصلی برای اعزام خبرنگاران به کنفرانس های بین المللی
مهران ثنایی، مدیر اداره بخش اخبار بینالملل ایسنا مهمترین مشکل رسانه ها در اعزام خبرنگارانشان برای پوشش کنفرانس ها و نشست های بین المللی را کمبود بودجه و مسائل مالی عنوان می کند و به شفقنا رسانه می گوید:باید برای حضور خبرنگار در مجامع و رویدادهای بین المللی اسپانسر داشته باشیم تا بتواند ما را همراه خود ببرد. چون رسانه های ما با توجه به وضعیت بودجه ای و ارزی که در حال حاضر با آن مواجهه هستیم نمی توانند از عهده چنین سفر هایی بربیایند. لذا نیاز است تا خود وزارت امور خارجه پیش قدم شود و خبرنگاران را ببرد. بنابراین مسئله مالی اصلی ترین مشکل عدم اعزام خبرنگاران برای پوشش رویدادهای بین المللی است.
عباس اصلانی مدیرکل بین الملل خبرگزاری تسنیم هم با ثنایی در این باره موافق است و به شفقنا رسانه توضیح می دهد: کنفرانس مونیخ هم استثناء از دیگر رویدادهای بین المللی نبود و معمولا خبرنگاران ایرانی در رویدادهای بین المللی حضور ندارند. بخش عمده این مساله به خود رسانه ها بر می گردد که باید برای چنین اتفاق هایی برنامه ،هزینه و وقت بگذارند اما شاهد هستیم که به دلیل بالا رفتن قیمت دلار، شاید هر رسانه ای از عهده هزینه اعزام خبرنگارش برای پوشش اخبار به کشورهای دیگر، برنیاید.
او ادامه می دهد: مساله بعدی این است که رسانه ها انتظار دارند سازمان ها و نهادهایی که به آن کنفرانس ها می روند ،خبرنگارها را هم همراه خود ببرند که گاهی این اتفاق می افتد و در مواردی هم مثل کنفرانس مونیخ خبرنگاری را با خود نمی برند. اما آنچه که در کشورهای دیگر هم مرسوم است معمولا اگر سازمان یا نهادی ،رسانه ای را همراه خود نیاورد، خود خبرنگاران سعی می کنند در آنجا حضور داشته باشند. البته این نکته را هم بگویم، قبلاً که بحث بالا رفتن قیمت دلار مطرح نبود ،خبرنگاران ایرانی خیلی در رویدادهای بین المللی هم حضور جدی نداشتند جز موارد استثنایی مثل مذاکرات هسته ای. این یک نقطه ضعف مهم برای رسانه های ما است.
از داشتن ظرفیت خبری تا اهتمام رسانه برای حضور جدی
علاوه بر مشکلات مالی و عدم همکاری وزارت خارجه بخش مهمی از حضور موثر خبرنگاران در رویدادهای بین المللی آمادگی و توانایی آن ها در به چالش کشیدن مقامات و شخصیت های بین المللی است. آیا خبرنگاران ما این توانایی را دارند؟ ثنایی پاسخ می دهد: حتماً این آمادگی را دارند. اگر از ایسنا بخواهند که خبرنگار بفرستیم طبیعتاً خبرنگاری را اعزام می کنیم که هم به زبان انگلیسی مسلط باشد و هم توانایی گفتگوهای چالشی با مقامات را داشته باشد و سوالات را هم با او هماهنگ می کنیم. از طرفی هم می توانیم از طریق کلام و بیان خبرنگار سوالات و مطالبات مسئولانمان را با مقامات خارجی در میان بگذاریم.
اصلانی هم با اشاره به ضرورت اهمیت حضور خبرنگاران در رویدادهای بین المللی بیان می کند: در کل حضور خبرنگاران ایرانی در این گونه موارد برای پوشش اخبار خارجی کمرنگ است و اطلاع رسانی درباره آنها یا باید از طریق خبرنگاری که در آن کنفرانس یا رویداد است ،باشد یا سازمان و نهادی خبرنگار را با خود ببرد .اهمیت حضور خبرنگاران در این رویداد ها این است که باعث افزایش تجربه کاری شان می شود و به نظرم خبرنگاران های ما این ظرفیت را دارند که در این موارد حضور داشته باشند هم برای پوشش و هم برای مصاحبه با مقامات.
با این حال، حضور موثر خبرنگار و مصاحبه های چالشی زمانی معنی پیدا می کند که رسانه های ما به جای مترجم رسانه های خارجی، منبع دست اول برای آن ها باشند، ثنایی در این بار می گوید: خبرنگاران ما در حوزه سیاست بین الملل معمولا مترجم هستند ولی در حوزه های دیگری مثل حوزه های سینمایی از جمله جشنواره کن و… حضور خبرنگار فعال، پر رنگ و تاثیرگذار بود. در حوزه سیاسی من حضور پر رنگی ندیدم به عبارتی بهترین حضور پررنگ خبرنگاران سیاسی ما مربوط به سفر رئیس جمهور به نیویورک است. متاسفانه خبرنگاران ما وقتی به این کنفرانس ها می روند فقط نقش خبرنگار رئیس جمهور خودمان را بازی می کنند و تنها سخنان رئیس جمهور خودمان را پوشش می دهند یا مترجم می شوند.
آزادی عمل به خبرنگار بین الملل داده نمی شود
ثنایی در پاسخ به این سوال که چرا خبرنگاران ما در این کنفرانس ها حضور فعال ندارند می گوید: این مسئله به دلایل متعددی برمی گردد اول اینکه خبرنگاران از نظر فعالیت در آنجا محدود هستند و آزادی عمل ندارند. یعنی وقتی با ترکیب تیم رئیس جمهور به این سفرها می روند باید در قالب همان تیم حرکت کنند و دست و بالشان زیاد باز نیست. از طرفی هم فرصت کوتاهی دارند چون کار رئیس جمهور فشرده است. بنابراین برای اینکه خبرنگار در این سفرها و کنفرانس ها موثر واقع شود نیاز است تا به گونه ای حضور داشته باشد که آزادی عمل بیشتری احساس کند. مسئولان نباید خبرنگار را تنها برای پوشش سخنان خود ببرند چراکه روابط عمومی همین کار را انجام می دهد. به عبارتی نیاز است به خبرنگار آزادی عمل بیشتری دهند تا بتواند اشخاص و رسانه های خارجی را به چالش بکشد.
وزارت امور خارجه برای اعزام خبرنگاران در کنفرانس های بین المللی پیش قدم شود
با این حال شاهدیم که رسانه ها برای پوشش بازی های جام جهانی همیشه تلاش می کنند تا نماینده ای در آنجا داشته باشند. دلیل جدی گرفته نشدن حضور خبرنگار در کنفرانس های بین المللی چیست؟ ثنایی پاسخ می دهد: به نمونه خوبی اشاره کردید. برای پوشش بازی های جام جهانی معمولاً خود فدراسیون وزارت ورزش پیش قدم می شود و از هر رسانه یک خبرنگار و عکاس را با خود می برد. بنابراین از این منظر عدم حضور خبرنگاران رسانه های ایرانی در کنفرانس هایی مثل مونیخ ضعف وزارت خارجه است نه رسانه ها. لذا باید دلیل را از وزارت خارجه پرسید که چرا در چنین کاری پیش قدم نمی شود. قبول دارم خودمان هم در پیگیری این مطالبه کم کاری کردیم ولی بخشی از این مشکل به وزارت خارجه برمی گردد که چرا از این ابزار و دیپلماسی استفاده نمی کند. چون بهترین فرصت است که رسانه های ایرانی را در مواجهه با اشخاص و شخصیت های غربی قرار دهیم تا بتوانیم از این طرق خواسته های کشورمان را مطالبه کنیم.
اما اصلانی این حضور را متوجه نهاد یا موسسه خاصی نمی داند و به خواست و پیگیری خود رسانه ها در رویدادهای بین المللی اشاره می کند و می گوید: حضور خبرنگار در رویدادهای بین المللی متوجه یک نهاد و وزارت خانه نیست و این بحث نیازمند نگاه جدی تر است و باید خود رسانه ها هم اهتمام داشته باشند. تا الان روال به این شکل بوده که وزارت امور خارجه با خود خبرنگار می برد. حال اینکه در کنفرانس مونیخ خبرنگاری را با خود نبرده، حتما این وزارت خانه هم می گوید خود رسانه ها باید خبرنگارانشان را بفرستند. برای همین باید این را از رسانه ها پرسید که چقدر حضور خود را در مجامع بین المللی مهم و در اولویت می دانند. هرچند مطمئنم که برای بسیاری از رسانه ها این موضوع دارای اهمیت است ولی اینکه چرا حضور کمرنگ داریم مسأله ای چند جانبه است و متوجه یک سازمان و وزارت خانه نیست.
حضور نداشتن در رویدادهای بین المللی تبدیل به یک عادت شده است
او معتقد است :به هرحال تحولات سیاسی کمتر از خبرها و تحولات حوزه ورزش نیست هرچند اخبار فوتبال و جام جهانی جذابیت های لازم را برای افکار عمومی دارد و رسانه ها سعی می کنند خبرنگاران بیشتری برای پوشش آن اعزام کنند ولی باید این را هم در نظر گرفت کنفرانسی مانند مونیخ که بیشتر کشورهای اروپایی دور هم جمع می شوند و در مورد مسائل مهم با یکدیگر صحبت می کنند هم ،جاذبه های لازم را برای رسانه ها و مردم دارد ولی باز هم می بینیم باوجود اهمیت موضوع رسانه ها حضوری جدی در این کنفرانس ها ندارند. به نظرم شاید تبدیل به یک عادت در میان اهالی رسانه شده که در این رویدادها حضور نداشته باشند چرا که واقعا تا قبل از مذاکرات هسته ای ما خیلی شاهد حضور خبرنگار ایرانی نبودیم.
ثنایی در ادامه بهترین راهکار را راه اندازی کمپین و مطالبه عمومی از وزارت خارجه می داند و می گوید: بهترین کاری که ما رسانه ای ها باید انجام دهیم این است حداقل برای برنامه هایی که زمانشان مشخص است کمپینی راه اندازی کنیم و از مسئولین بخواهیم تا برای پوشش چنین مراسم هایی که بر روی آینده کشورمان تاثیرگذارند، خبرنگار رسانه ها را با خود ببرند. چون با توجه به مشکلات و شرایط موجود این کار به صورت منفرد برای رسانه ها سخت است. بنابراین نیاز است تا دیپلماسی حقوقی ما با توجه به شناختی که از اهمیت موضوع دارد و می داند که چقدر مهم است تا خود را از طریق حضور خبرنگارانمان در مجامع بین المللی معرفی کنیم، همکاری کنند. ما هم باید قبل از برگزاری این مراسم ها ،کمپین و مطالبه عمومی راه بیندازیم تا خبرنگاران رسانه ها را هم با خود ببرند. ولی متاسفانه بعد از اینکه این مراسم ها و نشست ها تمام می شود یادمان می افتد که چرا ما را هم با خود نبردند. در صورتی که زمان کنفرانس مونیخ از قبل مشخص بود ولی رسانه ها از وزارت خارجه برای حضور خبرنگارانشان در این کنفرانس مطالبه ای نداشتند.
اصلانی همچنان بر نقش و برنامه ریزی خود رسانه ها برای این حضور تاکید دارد و می گوید: رسانه ها انتظار دارند سازمان ها و نهادها برایشان کاری انجام دهند ولی من فکر می کنم رسانه ها خودشان باید در این زمینه برنامه ریزی کنند و ما نیاز به یک رویکرد جامع در این زمینه داریم تا بتوانیم اخبار را آنطور که هست و بدون واسطه برای مخاطب مخابره کنیم.