شفقنا رسانه- همواره استفاده از عکس و بنر برای رساندن پیام و اهداف سیاسی،اجتماعی،فرهنگی و … امری رایج و مرسوم بوده است.اما آنچه اهمیت دارد محتوای این عکس ها و بنرها است که به شکل تصویر و یا واژه هایی می خواهد به هدف مورد نظر برسد. اما آیا ما مجاز هستیم که بدون تعریف دقیق مفاهیم و بدون هیچ پیش درآمدی از نمادشناسی از این عکس ها و بنرها در سطح شهر و رسانه ها استفاده کنیم؟ در ادامه مروری خواهیم داشت بر چند مورد از بنرها و عکس هایی که این روزها به شدت در فضای مجازی دست به دست می شود و انتقاداتی به آنها در رابطه با سانسور، رنگ آمیزی، غلط ویرایشی و استفاده نامناسب از نمادها شده است که به نوع خود حکم ضد تبلیغ دارد.
به گزارش شفقنا رسانه، یکی از عکس های که این روزها بازتاب و واکنش های زیادی را با خود به همراه داشت، پوستری بود که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در آستانه بازگشت تحریمها علیه ایران در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد و نوشته بود «تحریم ها در راهند. ۵ نوامبر.» که تقلیدی از جمله معروف سریال بازی تاج و تخت «زمستان از راه می رسد» بود. اگرچه ترامپ قصد داشت با این عبارت و طرح پوسترش ایران را تهدید کند با این حال نمادشناسی این رئیس جمهور حاشیه ساز به خطا رفت و طراحی این پوستر با واکنش های زیادی همراه بود و کاربران شبکه های اجتماعی با ساختن پوسترهایی این حرکت ترامپ را دستمایه طنز قرار دادند.
آنچه بیشتر از جانب کارشناسان و فعالان رسانه محل نقد قرار گرفت استفاده سیاسی ترامپ از یک نماد تجاری و نقض کپی رایت و عدم درک سینمایی او بود که روح الله انصاری یکی از فعال رسانه ای در نقد این پوستر نوشت: ترامپ از شعار معروف «زمستان در راه است» (Winter is coming) استفاده کرده در حالیکه این شعار در واقع استعارهای از «حمله نیروهای شر و تاریکی» است و فونت سریال «بازی تاج و تخت» (GOT) استفاده کرده که یکی از مشهورترین شعارهای دراماتیک منفی در صنعت سینما است.
او توضیح داد: ترامپ با منتسب کردن تحریمها به این شعار، عملاً برای مخاطب جهانیِ بیاطلاع از لایههای پنهان جنگ اقتصادی ایران و آمریکا خودش را در دستهبندی سپاه تاریکی گذاشته است. در مجموعه بازی تاج و تخت، هنگام رسیدن زمستان و حمله ارتش مردگان، تمام پادشاهانی که دشمنان یکدیگرند برای مبارزه با وایت واکرها (شر اعظم) با هم متحد میشوند؛ دقیقا چیزی که در جهان سیاست، ایران امیدوار است با اتحاد کشورهای دیگر در برابر آمریکا به آن دست یابد. از این رو استفاده ترامپ از این شعار منفی در عمل استعارهای از اوست که فرمانده ارتش مردگان شده و تحریمها محصول شیطان است.
مهرزاد دانش منتقد سینمایی هم عملکرد ترامپ در انتشار این پوستر را ناشی از انحطاط درک سینمایی اش دانست و در توییتر خود نوشت: «اینکه ترامپ خودش را در پوستر «تحریمها در راه است» به وایت واکرها، و ایران را به سرزمین انسانها در بازی تاج و تخت تشبیه کرده، ناشی از انحطاط درک سینمایی و ادبی اوست یا واقعا اوج سلیقهاش، اینهمانی با پادشاه شب است؟ این وسط، پیدا کنید جان اسنو و دنریس را!»
نکته مهم تر عملکرد غیرحرفه ای در انتشار پوستری که در آن سردار قاسم سلیمانی دیده می شود در واکنش به پوستر ترامپ است که با نوشتن جمله ای شعاری«من در مقابل تو می ایستم» به تکرار اشتباهات نمادشناسانه می پردازد. تعدادی از فعالان رسانه ای به این جمله انتقاد کردند که باید از همراهی ملت ایران هم استفاده می شد تا جمله دارای تحکم و قدرت بیشتری می شد. ایراد دیگر این پوستر استفاده از رنگ آبی بود چراکه در سریال «بازی تاج و تخت» رنگ پلیدی و مرگ و ارتش مردگان (White wakers) آبی است و صورت فرماندهان این ارتش هم آبی .
برای همین ضرورت دارد اگر قرار است از نمادها برای مقابله به مثل استفاده شود باید این را در نظر داشت که در واکنش به نمادها و واژه هایی که به کار برده می شود از همراهی کارشناسان رسانه ای و تبلیغات بهره گرفت.
اما اشتباهات به همین جا ختم نمی شود. درست در روزی که مراسم ۱۳ آبان در سراسر کشور به عنوان نماد قدرت و یکدست شدن ملت برگزار شد، در گوشه ای از این مراسم در تهران بنری نصب شده بود که ترامپ و نتانیاهو به شکل اسیر شدگانی در دست قاسم سلیمانی هستند این بنر هم با انتقادهای زیادی روبرو بود از جمله اینکه این تصویر ها یادآور نمادهایی از ظالم و مظلوم، داعش و اسیران داعشی برای مخاطب است. روزنامه جمهوری اسلامی در واکنش به این بنر نوشت:«در مراسم ۱۳ آبان در تهران، یک بنر که ترامپ و نتانیاهو را در لباس سرخ و زانو زده در یک شنزار درست مثل اسرای بیگناه در برابر داعش نشان میداد و سردار سلیمانی را هم پشت آنان ترسیم کرده بود، اعتراض بسیاری از حضار در مراسم را برانگیخت که این مظلوم نشان دادن این دو جنایتکار و داعشی نشان دادن سردار ایرانی است و جابجائی ارزشها محسوب میشود.تلاش معترضان برای جمع کردن این بنر با مخالفت گردانندگان مواجه شد و به جایی نرسید و متاسفانه عکسهای زیادی از این بنر که ظالم را مظلوم و مظلوم را ظالم جلوه میدهد برداشته و مخابره شد! چرا عدهای با یک کج سلیقگی مرتکب ضدتبلیغ میشوند؟»
در کنار این جنجال های بنری، در هفته های اخیر شهرداری شیراز یکی از سازمان هایی است که تا به امروز چندین خطا را در نصب و استفاده از بنر ها متوجه خود کرده است. یکی از این خطاها به بنری بر می گردد که در هفته دفاع مقدس آن را کار کرد و معلوم شد در این بنر از تصویر سه سرباز رژیم صهیونیستی به عنوان نماد مقاومت و شکوه استفاده شده است. دومین اشتباه شهرداری شیراز نصب بنر مربوط به ۱۳ آبان بود که در آن بجای « DOWN WITH U.S.A » از واژه «DAWN » به معنی سپیده دم با امریکا استفاده شده است. حال آنکه هدف این بود که مرگ بر آمریکا را تداعی کند.
اما همه این موارد از خلاء کارشناسی در تبلیغات شهری و فضای رسانه ای خبر می دهد. درواقع اگر این بنرها بدون توجه به نقش نظارتی یک کارشناس حرفه ای طراحی یا نصب شود، قطعا اثر ضد تبلیغ و تخریبی به خود می گیرد. برای همین بسیار ضروری است که در سازمانها ،روابط عمومی بتواند با داشتن متخصصین مرتبط از بروز چنین خطاهایی در تبلیغات شهری جلوگیری کند و از طرفی دیگر مسئولان هم از نظرات کارشناسان و کسانیکه در حوزه نماد شناسی تخصص دارند برای تبلیغ شعار و اهداف خود در صفحات مجازی بهره ببرند.