شفقنا رسانه- این روزها دغدغههای اقتصادی به شکلهای مختلف به تیترها راه پیدا میکند و به همین دلیل امروز تیترهای اصلی بین درخواست برای برخورد جدیتر با اخلالگران بازار و مفسدان اقتصادی، راهکارها برای حل مشکلات ارزی، اظهارات جهانگیری و درخواست چهرههای سیاسی از دولت برای گفتوگو با مردم دربارهی آشفتگیهای اخیر در بازار تقسیم شدند و حتی سوژههایی که به ظاهر به دغدغههای اجتماعی نزدیکتر بودند، ریشه در مسائل اقتصادی داشت. اظهارات رئیس قوه قضائیه دربارهی برخورد با مفسدان اقتصادی از جمله نقلقولهای مهمی بود که در جوان، ستاره صبح، رسالت و جام جم دیده شد. جوان در بخشی از متن نوشت: «رئیس قوه قضائیه پدید آمدن بازار سیاه در نتیجه محدود شدن ارز پرداختی به مردم را طبیعی دانست و با تأکید بر لزوم عملیاتی شدن هر چه سریعتر بازار ثانویه ارز، تصریح کرد: از دولت محترم و بهویژه بانک مرکزی میخواهیم که برای تثبیت قیمت ارز، با مشورت اقتصاددانان و صاحبنظران، بستههای معقولی را پیشنهاد کنند زیرا تثبیت قیمت ارز، حق مردم، کسبه و بازاریان است تا بتوانند برای انجام معاملات خود برنامهریزی درستی داشته باشند. وضعیت فعلی بازار ارز باعث شده است که فروشندگان برای فروش کالاهای خود دچار سرگردانی و بلاتکلیفی باشند. دولت محترم باید در این زمینه تدبیر لازم را به خرج دهد و ما هم با متخلفان، مجرمان و مفسدانی که به قصد سوداگری و اندوختن ثروت بادآورده از تلاطم بازار استفاده میکنند به شدت برخورد خواهیم کرد.»
سیاست روز و کیهان از اعدام به عنوان یک راهکار کنترل بحران نوشتند. سیاست روز در تیتر تاکید کرد: «اعلام میکنید/اعدام هم بکنید» کیهان هم در تیتر «کردار» و «اعدام» را به یک معنی تعبیر کرد و نوشت: «دو صد گفته چون نیم اعدام نیست!» در متن هم تحلیل کرد: «مردم انتظار دارند که دستگاه قضا از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را کرده و با قلع و قمع تروریستهای اقتصادی و عملکرد بدون اغماض و تعارف در این راستا روح تازهای به کالبد بیجان اقتصاد به هم ریخته کشور بدمد. مدیریت ناکارآمد برخی مدیران اقتصادی و سوءاستفاده تروریستهای اقتصادی از این بیکفایتی زمینهساز آن شده است که نرخ ارز و سکه به این شدت ترقی کرده و امنیت کسب و کار در جامعه مختل شود. برخورد بدون اغماض دستگاه قضا مردم را امیدوار و تروریستهای اقتصادی را نسبت به عواقب اقدامات خود هراسان خواهد ساخت. گفتنی است پس از انتشار لیست واردکنندگان با ارز دولتی در ابتدای سال جاری توسط وزیر ارتباطات و بانک مرکزی که حاکی از تخلف و یا سوءاستفاده برخی شرکتها از ارز ارزان قیمت دولتی بود، نزدیک به ۸۰ درصد مردم در نظرسنجی یک برنامه تلویزیونی اعلام کردند خواستار اشد مجازات برای متخلفان هستند.»
ستاره صبح گفتوگوهای کوتاهی با دو کارشناس اقتصادی داشت که با توجه به تولیدات کم این روزنامه در صفحه اول، رویکرد خوبی است. اگرچه از نظر محتوا مطالب دقیقتر و بهتر میتواند جایگزین شود و به طور کلی رسانهها باید به سمت کارهای تحقیقی بروند و از گفتوگوی صرف مگر به ضرورت و تناسب موضوع پرهیز کنند. «بهنام ملکی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفتوگو با ستاره صبح، با اشاره به افزایش بی سابقه قیمت ارز و سکه در بازار گفت: طبیعی است زمانی که قیمتها در بازار افزایش پیدا میکند، قدرت خرید طبقات پایین جامعه هم کاهش مییابد؛ چراکه سیر سعودی قیمت ارز منجر به تورم فزایندهای میشود که فقرا فقیرتر و قاعدتاً صاحبان دارایی را ثروتمندتر میکند؛ از این رو افزایش قیمت دلار ممکن است به نفع ۵ درصد از افراد جامعه و به زیان ۹۵ درصد از افراد جامعه تمام شود.این کارشناس اقتصادی ادامه داد: مباحث جامعه آلوده به مباحث سیاسی شده که اظهارنظرها موجب بروز مشکلاتی اقتصادی میشود.ملکی افزود: ترامپ عامل بخشی از افزایش قیمت ارز و سکه در بازار است، اما همه مشکلات نیست؛ چراکه بخشی از مسائل فعلی به انباشت مشکلات قبلی در اقتصاد ایران بازمیگردد.این کارشناس اقتصادی با انتقاد از افزایش حجم نقدینگی در اقتصاد ایران اظهار داشت: زمانی که در اقتصاد این حجم پول سمی وجود دارد که بابت آن اقدامی انجام نشده است و از سویی دیگر سیستم اداری و بروکراسی بهگونهای است که مانع روانسازی بسیاری از اقدامات شده است؛ بنابراین افزایش نرخ ارز دور از انتظار نیست.ملکی یادآور شد: در شرایطی که حجم گستردهای از معوقات بانکی منحرف شده و در فعالیتهای سوداگرانه به کار گرفته شده، قشر سودجو از این اوضاع نابهسامان به نفع خود استفاده میکنند و داراییهای خود را افزایش میدهند.»
همشهری گزارشی دربارهی ارز مجازی و تاریخچهی آن در جهان نوشت و در کنار آن گفتوگویی با مدیر گروه بانکداری الکترونیکی پژوهشکده پولی و بانکی تدارک دید تا جزئیات ارز مجازی ایرانی را بررسی کند که به گفتهی مصاحبهشونده فعلا در مرحلهی آزمایشگاهی است. تیترهای تولیدی دیگر هم به نکات مهمی پرداختهاند از تحلیل رفتار نمایندگان مجلس شورای اسلامی در برخورد با مشکلات در صفحات ویژه درنگ تا احتمال برونسپاری تألیف کتاب درسی.
فرهیختگان هم پیگیر حرکت نقدینگی در بازار شد و این که چرا سکه نتوانست حرکت آن را کنترل کند. سید مرتضی افقه، اقتصاددان دربارهی سیاست پیشفروش سکه برای جذب نقدینگی به روزنامه میگوید: «بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که سرعت رشد نقدینگی نسبت به سرعت رشد اقتصادی باعث ایجاد تورم میشود، بهویژه اینکه در چند سال اخیر نقدینگی مخصوصا پس از برجام بدون رشد اقتصادی اتفاق افتاده است. اما عدهای که پیشبینی میکردند این فضا به هم بخورد، به این نقدینگی هجوم میآوردند و باعث تورم شدند.» به نظر من افزایش نرخ ارز و طلا در حال حاضر چندان ربطی به مسائل اقتصادی ندارد. البته اشتباه دولت یا در واقع بانک مرکزی سال گذشته که نرخ سود بانکی را کاهش داد، بسیار مهلک بود و پس از آن هم که آمریکا از برجام خارج شد، فضای روانی نسبت به آینده برای صاحبان سرمایه و برای توده مردم تشدید شد. اشتباه دیگر دولت این بود که فکر میکرد با اقداماتی از جمله عرضه طلا یا دلار میتواند تاثیرگذار باشد اما التهاب در فضای سیاسی و روانی بهقدری زیاد است که متاسفانه فقط آنهایی که صاحب درآمد بالا بودند توانستند سکههای پیشفروش را تهیه کنند. الان شرایط، شرایط جنگی است و دولت شامل قوه قضائیه و تمامی دستگاههای امنیتی باید کنترل خروج ذخایر ارزی و طلای کشور را تشدید کنند تا سرمایهها از کشور خارج نشوند. اگرچه تا به حال این اشتباهات انجام شده است، اما از حالا به بعد باید با احتیاط بیشتری منابع و سرمایههای کشور حفظ شود. این نقدینگی سرگردان در شرایط فعلی طبیعتا به سمت فعالیتهای دلالی از جمله خرید و فروش ارز، سکه و… میرود، لذا عرضه طلا چارهکار نیست و دولت باید بیش از گذشته در مورد ذخایر ارزی و طلای کشور احتیاط کند.»
اطلاعات و سازندگی هم اسحاق جهانگیری را به تیتر و عکس اصلی آوردند. اطلاعات مثل همیشه برخوردی خبری داشت و نقل قول جهانگیری را در کنار عکس رسمی از یک جلسه اولویت داد. سازندگی هم عکسی تمام صفحه از او کار کرد که خوب و معمولی است و رویکرد آتلیهای هم ندارد. تیتر هم از ماموریتهای جهانگیری نوشت که در سوتیترها تشریح شد. علاوه بر این روزنامه ایدهاش دربارهی این ماموریتها را با چهرههای اصولگرا و اصلاح طلب به نظرخواهی گذاشت. فراتر از خبر رفتن و رویکرد تحلیلی میتواند امتیاز روزنامهها نسبت به رسانههای آنلاین باشد که هنوز در بعضی رسانهها جدی گرفته نمیشود.
روزنامه ایران گفتارهایی از چهرههای سیاسی دربارهی اهمیت توضیح شرایط برای مردم توسط مسئولان به صفحه اول آورد. در بخشی از متن هم نوشت: «به گفته کارشناسان ناامیدی مردم و بخش های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بی انگیزگی را در پی خواهد داشت و این یعنی تشدید مشکلات پیش رو بدون آنکه اطمینانی برای بهبود وجود داشته باشد. کیفیت برخورد برخی از مردم با نوسانات اخیر و تمایل برای خرید ارز و سکه بیشتر از نیاز خود معطوف به همین نگرانی ها از آینده است.با این وصف به نظر میرسد تا تحقق آن مطالبه رئیس جمهوری و این تأکید رئیس مجلس هنوز فاصله داریم و بار اصلی توضیح و تشریح واقعیات و ارائه عملکردها و برنامه همچنان بر دوش رئیس جمهوری و معاون اول وی است. حتی برخی وزرایی که حوزه کاری آنها درگیری و ارتباط بیشتر با وضعیت موجود دارد نیز آن گونه که باید و شاید در میدان نیستند تا بموقع در قبال شایعهها موضع بگیرند، یا حتی درباره مشکلات با مردم صادقانه صحبت کنند. بدون تردید وقتی مشکلات و چالشها در معرض افکار عمومی قرار گیرد، تصمیمگیریها و برنامهریزیهای مردم و اصناف هم برای مواجهه با مشکلات واقعگرایانهتر خواهد بود و در صورت جلب اعتماد مردم، همراهی آنها با شرایط سخت را نیز تقویت خواهد کرد. بنابراین به نظر میرسد برگزاری نشستهای خبری، حضور در برنامههای مختلف مردمی، سفرهای استانی، شرکت در نماز جمعهها به عنوان سخنران پیش از خطبه و حضور در صدا و سیما از جمله اقدامات ضروری است که وزرا و مدیران ارشد دولت باید در دستور کار خود قرار دهند. تعلل در حرف زدن با مردم چه بسا پیامدها و آسیبهایی در پی داشته باشد که برگرداندن آب رفته به جوی میسر نباشد.»
شهروند و آفتاب یزد از جمله روزنامههایی بودند که طرح نمایندگان مجلس برای اختیاری شدن سربازی را مهم دیدند و به صفحه اول آوردند. شهروند نوشت: «طرح تازه نمایندگان مجلس اما تعریف تازهای از خدمت سربازی میدهد؛ سرباز داوطلب بسیجی، به طور اختیاری به سربازی میرود، خودش محل خدمت را انتخاب میکند، در طول خدمت یک حرفه میآموزد و حقوق دریافت میکند و در نهایت این دوره بین ٢تا ۵ سال طول میکشد.» خوب بود روزنامهها اطلاعات بیشتری از آنچه در رسانهها مطرح شده بود، به مخاطب ارائه میدادند.
هفته گذشته انتشار تصاویر عروسی لاکچری پسر سفیر ایران در یکی از کشورهای غربی با یک اینفلوئنسر اینستاگرامی خبرساز شد. در کنار این اسامی، نام فرزندان سایر مسئولان نیز هرازگاهی شنیده میشود که خود را ژن خوب معرفی کرده و به موفقیتهای اقتصادی بیحد و حصر رسیدهاند. اینها بهانهی اعتماد برای پرداختن به «آفت آقازادگی» در گفتوگو با کارشناسان بود. سیدعلی میرفتاح، سردبیر هم در بخشی از سرمقاله نوشت: «در جامعه ما که به دلایل مختلف و از بد حادثه، نظام ارزشیاش بههمریخته، بلکه به همش ریختهاند، این «مال» است که اعتبار میآورد و این «نام» است که فضیلت شمرده میشود و این روابط پنهانی است که اهمیت مییابد. از دل همین نظام ارزشی بیمار است که مافیای آقازادگی سر بیرون میآورد و عزیزان بیجهت را به یکدیگر مربوط میکند. این نامها و مالها هرکجا باشند همدیگر را مییابند و برای خود فضیلتهای دروغین میتراشند؛ مدرک جعل میکنند؛ تفاخر به لباس و ظاهر میکنند و در خوردن و بردن به یکدیگر سهم میرسانند. چیزی که داغ دل مردم را تازه میکند نه تحریم است نه بیپولی و نه حتی ریاضت اقتصادی. آنها از حضور بد و زشت عزیزان بیفضیلت خشمگین و عصبانیاند و دادشان بلند است. اتفاق بدتر اما این است که فرزندان مردم فرودست، تحتتاثیر توفیقات ظاهری این گروه، تمنای عزیزی به جانشان بیفتد و به هر زور و ضربی خود را در مافیای آنها جا کنند و جزو متملقان و نوچههای این جماعت برخوردار دربیایند.» هفت صبح هم واکنش کاربران شبکههای اجتماعی به عروسی تجملاتی پسر سفیر ایران در دانمارک و کلیپ پاسخ پسر طهماسب مظاهری را در کنار هم دید و در تیتری طنز نوشت: «آقا مهدی فقط جای شما خالی بود» در متن هم تاکید کرد اینها نشان میداد «توجه به ثروت چگونه در جمعی از کارگزاران نظام نهادینه شده است.»
شرق گزارش خوبی از تخلفات در واردات کاغذ نوشت و این که در سالهای گذشته چگونه گروهی از این طریق اهداف سودجویانه خود را دنبال میکردهاند. رویکرد روزنامه در گزارشهای تحقیقی در هفتههای اخیر بسیار مهم است حتی اگر به آن حالت ایدهآل این سبک گزارشنویسی نرسد. در بخشی از متن آمده است: «یکی از نمایندگان تشکلهای مصرفکننده کاغذ در گفتوگو با «شرق» وجود چنین فسادی را تأیید میکند و از پیگیریهای خود در همین زمینه میگوید. غلامرضا شجاع، نماینده تشکلهای صنعت چاپ و مصرفکنندگان کاغذ استانهای کشور دراینباره به «شرق» میگوید: کاغذ گلاسه با وزنی بین ۴۰ تا ۲۵۰ گرم برای مصارف مشخصی در سطح کشور تحت حمایت قرار دارد. جمعا حدود ۱۸ هزار تُن کاغذ گلاسه در طول یک سال صرف تولید کتابهای کودکان و همچنین کتب نفیس مانند قرآن یا شاهنامههای نفیس میشود و ۷ هزار تُن نیز مصرف مجلاتی است که با کاغذ گلاسه منتشر میشوند. مجموع این ۲۵ هزار تُن همه نیاز مصرفکنندگان کاغذ گلاسه در کشور را پوشش میدهد و دولت نیز برای حمایت از فرهنگ و کاهش هزینههای چاپ و نشر انتشارات کشور سه مزیت مهم را به واردات این کاغذ اختصاص داده است. شجاع درباره سه ویژگی حمایتی در واردات کاغذ گلاسه میگوید: اولین ویژگی این کاغذها این است که تعرفه واردات کاغذ گلاسه با کد مشخص برای این قبیل استفادهها صفر است. یعنی واردکنندگان بابت آن هیچ تعرفهای پرداخت نمیکنند. حمایت دومی که دولت برای واردات کاغذ و مقوای گلاسه انجام داده، پرداخت ارز مبادلهای برای واردات آن است. یعنی برای مثال زمانی که دلار در بازار آزاد ۳۶۰۰ تومان بوده، واردکنندگان برای واردات این کاغذ و مقوا، ارز ۲۶۰۰ تومانی میگرفتهاند. یعنی هزار تومان در این بین سود میبردهاند.»