شفقنا رسانه-زهرا حکیمی: این روزها برخی از روزنامهها به دلیل شرایط اقتصادی کشور حال خوبی ندارند و همین مسئله باعث شده که معیشت برای مطبوعات در وضعیت سختی قرار بگیرد. چندی پیش روزنامه همبستگی به خاطر مشکلات مالی انتشار این روزنامه را متوقف کرد. البته روزنامههای دیگر هم از این موضوع مستثنی نبودند ،روزنامه هفت صبح قیمت خود را در تهران و استان البرز دو برابر کرد،روزنامه شرق بخش اشتراک خود را تعطیل کرد ، روزنامه آفتاب یزد نیز یک آگهی به همراه شماره کارت و شمارهحساب برای جمعآوری کمکهای مردمی در این روزنامه منتشر کرده است. اما راهحل تأمین حقوق مادی و معیشتی مطبوعات و روزنامهنگاران چیست؟
سید علیرضا کریمی سردبیر روزنامه آفتاب یزد به بیان راهحل برای تأمین حقوق مادی و معیشتی مطبوعات و روزنامهنگاران میپردازد و به شفقنا رسانه میگوید: شاید در نگاه اول این موضوع مطرح شود که باید دولت و وزارت ارشاد به روزنامهها کمک بیشتری کند. ازجمله یارانه مطبوعات را بیشتر کند، کاغذ بیشتری در اختیارشان بگذارد تا روزنامهها در این شرایط بد اقتصادی تقویت شوند و به طبع روزنامهنگاران هم از این طریق منتفع شوند. اما من فکر میکنم این رویکرد که مدام از وزارت ارشاد بخواهیم یارانه مطبوعات را بیشتر کند، کاغذ در اختیارمان قرار دهد و… تا چرخ روزنامه بچرخد درست نیست اگرچه این رویکرد بین صاحبان نشریات جاافتاده و پرطرفدار است.
نشریات دولتی و حاکمیتی حذف شوند
او ادامه میدهد: البته به عقیده من وزارت ارشاد و دولت میتوانند به روزنامهها کمک کنند. به عبارتی باید یک رقابت واقعی بین نشریات شکل بگیرد و این مسئله ابعاد مختلفی دارد. در قدم اول نشریات دولتی و حاکمیتی که رقابت برایشان مهم نیست و بودجه خاص خود را دارند حذف شوند و فضای رقابتی واقعی بین نشریات مستقل شکل بگیرد. فکر میکنم این اتفاق مثبتی باشد و به قدرتمند شدن نشریات و بالا رفتن کیفیتشان کمک کند.
برخوردهای سلیقهای کاهش پیدا کند
کریمی راهحل بعدی را کاهش برخوردهای سلیقهای میداند و توضیح میدهد: نکته بعدی که میتواند برای روزنامهها کمککننده باشد این است که برخوردهای سلیقهای و محدودیتها کاهش پیدا کند که میتواند به شکلگیری بهتر فضای رقابتی رسانهها کمک کند. در حال حاضر در دنیای خبر رقابتی نابرابر شکلگرفته است. یکطرف شبکههای اجتماعی هستند که محدودیت خاصی ندارند و هر خبری–حتی خبر دروغ- را میتوانند به خورد مخاطب دهند و هیچ نظارتی بر روی آن وجود ندارد. اما در عین حال محدودیتهای فوقالعاده و نظارتهای سختگیرانه در قبال رسانههای رسمی وجود دارد که دست و پای آنها را بسته است. موارد متعددی پیشآمده که ما نتوانستیم خبر یا تحقیقی را کار کنیم و این خبر در شبکههای اجتماعی و ماهوارهای بر اساس سلیقه و برداشت ناصحیحشان منتشرشده است.
او ادامه میدهد: مخاطب وقتی به این ماجرا نگاه میکند کاری به پشت پرده ندارد که منِ سردبیر آفتاب یزد چه محدودیتهایی در خبررسانی دارم، چون مخاطب به دنبال برطرف کردن نیازهای خود است. بنابراین معتقد هستم اگر این دو مسئلهای که بیان کردم رعایت شود خودبهخود نشریات و روزنامهنگاران واقعی و حرفهای رشد پیدا میکنند و یک رقابت واقعی شکل میگیرد. قطعاً مخاطبانشان افزایش پیدا میکند و ما با کاهش تیراژ روزنامهها روبهرو نمیشویم و رونقی در نشریات شکل میگیرد.
حاکمیت و صاحبان رسانهها به نشریات نگاهی حرفهای داشته باشند
برخی بر این باور هستند تا زمانی که ساختار و ارکان روزنامهنگاری در ایران حرفهای نباشد و روزنامهنگاران ایرانی هم دغدغهای برای حرفهای شدن این ساختار نداشته باشند نمیتوان انتظار بهبود وضعیت معیشت آنها را داشت. کریمی ضمن تأیید این مسئله میگوید: با موضوعاتی که بیان کردم ساختار و ارکان روزنامهنگاری میتواند به سمت حرفهای شدن برود و این حرفهای شدن باعث میشود تا روزنامهها از نظر معیشتی و اقتصادی رشد کنند و اینگونه نباشد که چون شبکههای اجتماعی رشد پیداکردهاند نشریات از رونق افتادهاند و باید تعطیل شوند. به عنوان مثال کشور ژاپن که اتفاقاً از نظر تکنولوژی از کشور ما خیلی جلوتر است، روزنامههایی با تیراژهای میلیونی دارند. بنابراین باید برای حل این مشکل حاکمیت و صاحبان رسانهها به نشریات نگاهی حرفهای داشته باشند.
با این حال برخی از روزنامهنگاران این بحث را هم مطرح کردهاند که معیشت روزنامهنگاران یک نظام حقوقی را میطلبد تا هم از نظر مادی و هم معنوی آنها را تأمین کند. سردبیر روزنامه آفتاب یزد در این باره میگوید: بعید میدانم این کار نتیجهای داشته باشد. اینکه این نظام حقوقی کجا تدوین شود، کجا تصویب شود، کجا ابلاغ کند و چه کسانی تمایل به رعایت آن داشته باشند و… فکر نمیکنم با اینگونه مسائل بتوان مشکلات روزنامهنگاران را حل کرد.
درخواست کمک از خوانندگان بهجای دولت و نهادها
کریمی در پاسخ به این سؤال که چرا روزنامه آفتاب یزد تصمیم گرفت یک آگهی کمک به همراه شمارهحساب جهت کمکهای مردمی در روزنامه منتشر کند، میگوید: بین روزنامههای همسطح با آفتاب یزد، تنها روزنامه ما قیمت پایینتری دارد. به عنوان مثال قیمت روزنامه آرمان، اعتماد و شرق در حال حاضر ۲۰۰۰ تومان است ولی ما کماکان سعی کردیم قیمت را ۱۰۰۰ تومان نگهداریم و تعداد صفحات روزنامه را هم کم نکنیم. در طول این مقاومت بارها به خوانندگانمان توضیح دادیم، علی رغمی اینکه در شرایط سختی قرار داریم ولی نهایت تلاشمان را میکنیم که فشاری به خوانندگانمان نیاید. با توجه به اینکه اطلاع داریم جمع زیادی از آنها بازنشسته هستند و درآمد ثابتی دارند و واقعاً برایشان مقدور نیست که بخواهند هزینه بیشتری برای روزنامه کنند.
او ادامه میدهد: در طول این توضیحاتی که میدادیم یکسری افراد بودند که تمکن مالی به روزنامه ما داشتند با دفتر تماس میگرفتند و اعلام آمادگی میکردند که ما حاضر هستیم به روزنامه کمک مالی کنیم. بنابراین الان که شرایط اقتصادی روزنامهها سختتر شده است ما به این نتیجه رسیدیم به جای اینکه درخواست کمک از دولت، نهادها و اصحاب قدرت داشته باشیم از خود خوانندگانمان و مردم این درخواست را داشته باشیم.
از نظر مالی و معنوی بازخورد خوبی دیدیم
سردبیر آفتاب یزد تأثیر این کار را مثبت ارزیابی میکند و توضیح میدهد: بازخوردی که از خوانندگانمان گرفتیم مثبت بود. از این جهت که هم از نظر مادی تا حدودی کمک شد و هم از نظر معنوی بازخورد خوبی دیدم. خیلیها تماس گرفتند و علیرغم اینکه نمیتوانستند کمک کنند ولی به ما دلگرمی دادند که از همه آنها سپاسگزاریم. کسانی بودند که هزینه یک سال خریدن روزنامه را به این حساب واریز کردند و هرکسی در حد وسعش به نشریه کمک کرد. به عقیده من این کار بهتر از این بود تا اینکه ما از فلان وزارت خانه و یا نهاد بخواهیم کمک مالی دریافت کنیم.