شفقنا رسانه- یادِ فاجعۀ بازداشتگاه کهریزک که متصل میشود به حوادث پس از انتخابات ۸۸ با نام سعید مرتضوی به عنوان یکی از اصلیترین مسئولان آن حادثه گره خورده است و بعد از انتشار نامه عذرخواهی او بعد از ۷ سال، خطاب به رهبری انقلاب اسلامی ایران، خانوادههای قربانیان و ملت ایران، بار دیگر روزنامهها فرصت پیدا کردند به آن حادثه و نقش مرتضوی در آن بپردازند. با این حال، جز چند روزنامه، در تیترهایشان چندان موضع نگرفتند و آن را به متن گزارش سپردند.
«شرمندهام»، «پشیمانم» و «ببخشید!» و همچنین پیوندشان با واژۀ «دیرهنگام»، عبارتهای مشترک روزنامهها برای پوششِ نامۀ دادستان سابق تهران و قاضی دهها پرونده بود. اغلب روزنامههای اصولگرا اساسا به این موضوع نپرداختند اما دیگر روزنامهها آن را مهم دیدند.
روزنامه جوان در یکی از تیترهای فرعی خود نوشت: «مرتضوی بالاخره عذرخواهی کرد، سران فتنه همچنان در سکوت» این برخورد با موضوع بین روزنامهها نادر است زیرا اساسا پروندهی کهریزک، پروندههای مالی سعید مرتضوی و نوع برخورد صورت گرفته با او متفاوت از پروندهی بدون محکمه برای محصوران است و نمیتوان دو موضوع جدا را به هم مرتبط کرد.
اعتماد به بازنشر نامه، و نهایتا نظرات کارشناسیِ سیاسی و حقوقی بسنده نکرد و واکنش خانواده سه قربانی این حادثه را هم پرسید؛ کسانی که در افکار عمومی، مخاطبان این نامه و هر عذرخواهیِ دیگری هستند. اعتماد عبارتهای کوتاه و بیاما و اگر و قاطعی را از سه خانواده نقل کرد: نمیپذیریم، نامه را نخواندهایم، حرفمان را در دادگاه میزنیم. تیتر هم متفاوت از دیگر روزنامهها، آن نامه را «توبهنامه کهریزک» خواند.
ابتکار، تیتری تکراری را انتخاب کرد و عکسی که پیش از این بارها در مطبوعات کار شده است؛ در گزارش هم فُرمی کلیشهای را به کار گرفت؛ گفتوگو با یک تحلیلگر سیاسی اصولگرا، یک اصلاحطلب و یک اعتدالی. تلاشِ رسانهها برای این شکل از گزارشنویسی، هم در ظاهر، حفظ بالانس میان جناحها و ادعای بیطرفی است که ممکن است برای مخاطب باورپذیر نباشد، و نوعی تعمیم اشتباه را در خود دارد، نظرِ یک فعال سیاسی اصولگرا، قرار است نمایندۀ جریان اصولگرا یا اصولگرای میانه باشد و به آنها تعمیم داده شود. با این حال، حرف مشترک این سه تحلیلگر، این بود که ابراز پشیمانی سعید مرتضوی، نه تنها دیر است بلکه مشکلی را حل نمیکند و حتی روی روند رسیدگی به پروندهاش هم نباید اثری بگذارد چراکه او چه ابراز پشیمانی کند چه نکند، به عنوان دادستان وقت تهران یکی از اصلیترین متهمان در حادثه کهریزک به شمار میآید.
آیا مرتضوی قابل بخشش است؟ نوآوران، ماجرا را از این زاویه نگاه کرده و در گزارش خود، به سراغ ماندلا و عبارت معروفِ «ببخش اما فراموش نکن» رفته و از یک تحلیلگر سیاسی، حقوقدان و جامعهشناس پرسیده است که در زمانه و جامعهای که فعالان مدنی و حقوق بشرش، برای رواج سنت بخشش تلاش میکنند، آیا میتوان در برابر مرتضوی هم چنین رویکردی داشت؟ سخن مشترک ایمانی، نعمت احمدی، قانعی راد و … ، استقبال از عذرخواهیِ عمومیِ یک قاضی اقتدارگرا، هرچند دیر، و تلاش برای تبدیلِ عذرخواهی به یک سنت بود. با این حال، همه آنها بر گسترده و پیچیده بودنِ این پرونده و پیوندش با دیگر پروندههای مالی مرتضوی دست گذاشتند و از اثراتِ بخشش یا مجازات، بر عملکردِ آیندۀ سیاسیون ایران گفتند.
جالب آن که آفتاب یزد که اغلب، موضوعات سیاسی را حتما در یکی از تیترهای صفحه یکاش پوشش میدهد، این بار در هیچ تیتری هیچ اشارهای به نامه پشیمانیِ مرتضوی و واکنشها به آن نکرد. به جای آن، گفتوگوی تفصیلی خود را با محمدرضا عارف کار کرد و گفتههایی را از جانب او نقل کرد که تقریبا همگی، از رضایت او و دفاعش از عملکرد مثبت فراکسیون امید خبر میدادند. عکس هم به گونهای انتخاب شد که تجسم تیتر باشد و ژست عذرخواهی را نشان دهد؛ عذرخواهیِ عارف بابت سکوتهایش.
غش کردن هیلاری کلینتون، همان قدر که در روزنامههای خارجی اهمیت داشت، در شبکههای اجتماعی و مطبوعات داخلی ایران هم موضوع جذاب و البته قابل توجهی بود؛ قابل توجه به این دلیل که با حذف کلینتون، دونالد ترامپ با سیاستهای نژادپرستانهاش رئیس جمهور خواهد شد. درحالی که روزنامه اعتماد، در گفتوگویش با ناصر هادیان تحلیلگر مسائل آمریکا، از نگرانی بابت پیروزی ترامپ و آغاز جنگ تصادفی ایران و آمریکا نوشت، روزنامه کیهان به استقبالِ حذف کلینتون رفت. کیهان، مجموعه تصاویری از سرفههای کلینتون در سخنرانیها و کمپینهای مختلفت را در کنار یکدیگر قرار داد و او را «مادر داعش» نامید و از احتمال حذف او به دلیل بیماری ذات الریه گفت.
روال بررسی و رسیدگی به اتهاماتی که متوجه شهرداری تهران شده، هنوز مشخص نشده است اما محمدباقر قالیباف، در اظهارنظری که بعضی روزنامهها به کنایه آن را «حمله گازانبری به منتقدان» نامیدهاند، از منتقدانش خواست تا منصفانه سخن بگویند و علیه او جوسازی نکنند. قابل پیشبینی بود که روزنامه همشهری، تیتر یکِ خود را به نقل از شهردار تهران بزند: «اگر مرد کار نیستید، چوب لای چرخ دیگران نگذارید». زیرتیتر هم تاکید کرد که قالیباف این جمله را در مراسم بهرهبرداری از ۸۰ پروژه شهری گفته است.
انتخاب حرفهای:
وقایع اتفاقیه عکس یکِ خود را به موضوع مهمی اختصاص داد؛ تالاب هامون یکی از اثرگذارترین گلوگاههای حیات، خشک شده است و مردی که تا پیش از این، تالاب را با قایق میپیمایید، حالا آن را برعکس کرده و از آن به عنوان تکیهگاه استفاده میکند. انتخاب تیتر یک درباره تصاویر ماهوارهای از خشک شدن این تالاب، تیتر خوبِ «هامون در تکاپوی حیات» و عکس تاثیرگذار، مجموعهای حرفهای از پرداختن به یک موضوع به شمار میآید.
انتهای پیام