شفقنا رسانه- محمود مختاریان، مدرس گرافیک و صفحهآرایی با روزنامه اعتماد دربارهی افت تیراژ رسانههای مکتوب گفتوگو کرده که بخشی از مهمترین بخشهای این مصاحبه (اینجا)در ادامه میآید:
- ما با تحولات رسانهای جهان جلو نرفتهایم. بعد از تحولی که بعد از سال ٢٠٠٠ در رسانههای جهان و خصوصا ظرف ۵ سال گذشته به وجود آمد و شبکههای اجتماعی مثل توفان ظهور کردند، تحولاتی رخ داد که ما نتوانستیم همپای آن حرکت کنیم.
- همچنان معتقدم رسانه مکتوب به دلیل دقت بالا و دروازه بانی خبر از اعتبار بیشتری نسبت به رسانههای مجازی برخوردار است و این نقطه قوت رسانه مکتوب به شمار میرود. هرچند گرفتار نبودن در بند سانسور و خودسانسوری هم ویژگی مثبت رسانههای مجازی است.
- در همه کشورها رسانهها درصدی با افت تیراژ روبهرو شدند اما از بین نرفتند. روزنامهها در سراسر دنیا باید بتوانند عادت خواندن و عادت خرید ایجاد کنند. وقتی ژاپن ١٢٧ میلیون نفر جمعیت دارد و ٨۶ میلیون نسخه روزنامه منتشر میشود میبینیم که آنها فقط با درصدی آسیب روبهرو شدهاند.
- در ایران مجلههای تخصصی آسیب کمتری دیدهاند. ولی مشکل ما این است که خرید روزنامه و مجله از سبد کالای خانواده حذف شده است.
- سازمان یونسکو میگوید باید به ازای هر هزار نفر ١٠٠ نسخه نشریه تولید شود. یعنی الان که ما ٨٠ میلیون جمعیت داریم تیراژ رسانههایمان باید ٨ میلیون نسخه باشد. الان طبق گفته وزارت ارشاد مجموع تیراژ ٩٠٠ هزار نسخه است. هر چند من با این عدد موافق نیستم و به نظرم تیراژ پایینتر است.
- انتظار میرود اتفاقات زندگی جاری مردم در روزنامهها بازتاب داده شود. آدمها ٧٠ ساعت در فرودگاه امام خمینی اسیر و گرفتار شدند. تلویزیون که یک دقیقه از این وضعیت را نشان نداد. اما اطلاعرسانی درباره این اتفاق و نقد آن وظیفه مطبوعات است.
- روزنامهنگاری تحقیقی یکی دیگر از نکتههای مغفول مانده است.
- ما راهی نداریم جز اینکه متحول شویم. اینکه خبرنگار بتواند خوب سوال کند رسیدن به نیمه راه جواب است. یعنی خبرنگار در عین اینکه نمیخواهد یک وزیر را تخطئه کند؛ اما وزیر میفهمد که خبرنگار چند مرده حلاج است.
- نشریه مکتوب ویژگیاش در فهم این است که بداند در چه جامعهای با چه ویژگیهایی منتشر میشود. به عبارت ساده جسارت و فهم در خدمت تحول است.
- کیفیت آموزش ما چگونه است. یعنی ما چطور نیرو تربیت میکنیم. در دوم خرداد از سه چهار روزنامه به یکباره رسیدیم به ١٠٠ روزنامه اما واقعا این تعداد سردبیر کارآزموده داشتیم؟ ١٠ سال طول میکشد تا کسی خبرنگار زبده شود. روزنامهنگاری به عقیده من ٩۵ درصد وابسته به تجربه است و فقط ۵ درصد آکادمیک است یعنی خبرنگار باید شاگردی کند. ١٠ تا ٢٠ سال طول میکشد تا کسی دبیر شود بعد از ٢٠ سال شاید لیاقت داشته باشد در شورای سردبیری شرکت کند.
- تربیت سردبیر سختترین کار در رسانه است. سردبیر باید موجسازی در رسانه را بلد باشد، باید تیمسازی بلد باشد.
- اگر رسانه مکتوب استاندارد داشتیم که بابک زنجانی نداشتیم. وقتی شرایط نقد ایجاد نشود رسانه کارکرد اصلی خودش را از دست میدهد و فساد هم گسترش مییابد.
- روزنامهنگار در سراسر جهان باید دو ویژگی داشته باشد. اول باید مثل ماهی زندهای باشد که نمیشود آن را در دستت نگه داری و دوم مثل ماهیای باشد که همواره برخلاف جریان آب حرکت میکند. پس روزنامهنگار ذاتش افشاگر است.
- ما نیازمند ستونهای جدید هستیم. رسانههای ما باید به چند کلید واژه توجه کنند. اول «تولید محتوا» متناسب با تغییرات و ویژگیهای جهان امروز. دومین کلیدواژه ما باید «کوتاهنویسی» باشد. بلندنویسی سم مهلک رسانه مکتوب است. کلیدواژه دیگر «ارزش افزوده» یعنی اینکه محصول با کیفیت در اختیار مخاطب قرار دهیم. کلیدواژه دیگر «تربیت نیروی انسانی» است.
- نکته دیگر بازتاب اتفاقات زندگی مردم در رسانههاست. مردم هر چه احساس کنند صدایشان بیشتر در رسانهها بازتاب داده میشود بیشتر به رسانه اعتماد میکنند.